Zespół jelita nadwrażliwego. Sposoby terapii.

Podstawowym problemem większości osób cierpiących na zespół jelita nadwrażliwego (IBS) jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: jak się leczyć? Jak wyleczyć to schorzenie? Zespół jelita nadwrażliwego to przewlekłe schorzenie układu pokarmowego przebiegające z okresami zaostrzeń i remisji. Zwykle nie ma możliwości całkowitego wyleczenia z tej choroby, jednak dzięki współpracy pacjenta z lekarzem i stosowaniu zindywidualizowanej terapii (modyfikacji dotychczasowej diety oraz przyjmowaniu określonych leków), następuje znaczne zmniejszenie objawów IBS i poprawa jakości życia.
Istnieje kilka sposobów terapii, które zmniejszają nasilenie odczuwanych przez pacjenta dolegliwości, jednak sukces końcowy jest w dużej mierze uzależniony od współpracy chorego z lekarzem. Dobra relacja, oparta na wzajemnym zaufaniu, stanowi klucz do skutecznej terapii.

Ocena narażenia na stres

Zespół jelita nadwrażliwego nie jest wynikiem dysfunkcji psychologicznej czy zaburzeń psychiatrycznych, można jednak zauważyć silny związek pomiędzy narażeniem na nadmierny stres a nasileniem objawów IBS. Przyczyny stresu bywają różnorodne: śmierć lub choroba bliskiej osoby, bezrobocie, zbyt niskie zarobki, przepracowanie, brak wolnego czasu na wypoczynek, niedobór snu, uwikłanie w sytuacje konfliktowe.
Pierwszym krokiem w terapii jest ocena sytuacji, które są dla konkretnego chorego źródłem stres. O ile jest to możliwe, sytuacji takich należy unikać. Najczęściej jest to niewykonalne, dlatego pomocne są różne terapie, przygotowujące chorych do radzenia sobie ze stresem. Spędzanie wolnego czasu w sposób aktywny (gimnastyka, spacery, wycieczki – np. górskie), a nie bierny (oglądanie programów telewizyjnych), pozwala na pełniejszy wypoczynek i z pewnością zwiększa odporność na stres. Istotną rolę w redukcji stresu odgrywa także ograniczenie używek, takich jak mocna kawa i herbata, nikotyna oraz alkohol.

Wpływ diety na objawy zespołu jelita nadwrażliwego

Pacjenci z IBS nie zawsze potrafią określić pokarmy, których spożycie nasila odczuwane przez nich dolegliwości. Pomocą w identyfikacji szkodliwych produktów może stać się prowadzenie tzw. dziennika choroby, w którym notowane są przyjmowane posiłki.
W zespole jelita nadwrażliwego należy unikać: pokarmów wzdymających (kapusty, brukselki, warzyw strączkowych, cebuli), mocnej kawy i herbaty, alkoholu, czekolady, słodyczy i orzechów. Nie są wskazane posiłki wysokowęglowodanowe oraz bogatotłuszczowe. Istotne jest również unikanie pokarmów zawierających glutaminian sodu lub sztuczne substancje słodzące (sorbitol). U części chorych dodatkowo występuje nietolerancja laktozy – w diecie tej grupy pacjentów trzeba wykluczyć mleko i jego przetwory.
Zespół jelita nadwrażliwego może przebiegać w różny sposób. Czasami w obrazie chorobowym obok bólów brzucha dominuje biegunka (jest to tzw. postać biegunkowa IBS). U innych pacjentów istnieje tendencja do zaparć (postać zaparciowa IBS). Możemy wyodrębnić również osoby, u których naprzemiennie występują okresy zaparć i luźnych wypróżnień (postać mieszana). Zależnie od tego, na jaką postać zespołu jelita nadwrażliwego cierpi dany chory, istnieją pewne różnice w zalecanej diecie.

Wskazówki dietetyczne dla chorych z postacią biegunkową IBS

W przypadku skłonności do luźnych wypróżnień należy stosować dietę ubogoresztkową, z ograniczeniem surowych owoców i ciemnego pieczywa.
Tabela. Produkty spożywcze wskazane i przeciwwskazane dla chorych z postacią biegunkową IBS.

Wskazówki dietetyczne dla chorych z postacią zaparciową IBS

Pacjenci z tendencją do zaparć powinni stosować dietę bogatoresztkową (z dużą zawartością błonnika), co oznacza, że należy zwiększyć spożycie warzyw i owoców oraz ciemnego pieczywa. Wskazany jest także dodatek do codziennej diety otrąb pszennych (1/4-1/2 szklanki). Wprowadzanie otrąb należy rozpoczynać od niewielkich ilości, np. od jednej łyżki, ponieważ początkowo mogą pojawić się przemijające objawy uboczne, takie jak: nasilenie wzdęć, oddawania gazów czy dolegliwości bólowych brzucha. W przypadku długotrwałego stosowania otrąb pszennych istnieje ryzyko upośledzonego wchłaniania żelaza, cynku, magnezu i fosforu, dlatego okresowo trzeba oznaczać poziom tych pierwiastków w surowicy.
Oprócz modyfikacji diety, w przypadku obecności zaparć, konieczne jest zwiększenie ilości przyjmowanych płynów. Zaleca się wypijać minimum 1,5 litra napojów dziennie – a o ile jest to możliwe – nawet do 2,5-3 litrów w ciągu doby.
Tabela. Produkty spożywcze wskazane i przeciwwskazane dla chorych z postacią zaparciową IBS.

Sposoby przygotowania posiłków

Na wystąpienie dolegliwości o charakterze zespołu jelita nadwrażliwego ma wpływ nie tylko skład spożywanych pokarmów, ale także sposób ich przyrządzania.
Tabela. Metody przygotowania posiłków wskazane i przeciwwskazane u chorych na IBS.

Leki stosowane w zespole jelita nadwrażliwego

W zespole jelita nadwrażliwego stosowane są różne grupy leków, m. in. leki zmniejszające wzdęcia, leki rozkurczowe – łagodzące dolegliwości bólowe, leki przeczyszczające, przeciwbiegunkowe oraz przeciwlękowe i przeciwdepresyjne. Ich skuteczność ulega zwiększeniu przy przestrzeganiu zaleceń dietetycznych.Farmakoterapia może być rozpoczęta tylko po wcześniejszej konsultacji z lekarzem, ponieważ przed rozpoznaniem IBS muszą zostać wykluczone inne, organiczne przyczyny zgłaszanych dolegliwości. Wykazano także korzystny wpływ probiotyków na zmniejszenie objawów chorobowych.

lek. med. Agnieszka Lewandowska Katedra i Klinika Gastroenterologii i Hepatologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu (2007-12-06)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Spis tematów

Ocena narażenia na stresWpływ diety na objawy zespołu jelita nadwrażliwegoWskazówki dietetyczne dla chorych z postacią biegunkową IBSWskazówki dietetyczne dla chorych z postacią zaparciową IBSSposoby przygotowania posiłkówLeki stosowane w zespole jelita nadwrażliwego

Zobacz także