Wszystko ma swój czas. Siadanie i wstawanie a wady postawy.

Wady postawy wynikające z nieprawidłowego kształtu krzywizn kręgosłupa są powszechnym schorzeniem, zarówno wśród dorosłych jak i wśród dzieci.
Spotkać można wrodzone choroby układu kostno-stawowego, tkanki łącznej i choroby zapalne kości, którym mogą towarzyszyć wady postawy. Jednak najczęściej spotykane wady postawy powodują tak zwane statyczne i czynnościowe uszkodzenia układu kostnego. Są one przyczyną nieprawidłowego kształtu kręgosłupa i – co z tego wynika – pleców. Wśród defektów ukształtowania kręgosłupa wymienić należy plecy okrągłe, wklęsłe, całkowicie okrągłe, płaskie oraz wady boczne – takie jak skolioza. Ta ostatnia może być konsekwencją różnic w długości kończyn dolnych lub skrzywienia miednicy. Najczęściej jednak wady ukształtowania kręgosłupa i pleców powstają w wyniku nieprawidłowych zachowań w okresie szkolnym i w trakcie gwałtownego wzrostu. Nie możemy zatem mówić o wrodzonych predyspozycjach do tych chorób. Sprzyjają im natomiast: brak ćwiczeń, nieprawidłowe odżywianie się, nieprawidłowości w pielęgnacji niemowlęcia, a w szkole – nieodpowiednie krzesło, biurko i inne czynniki środowiskowe. Należy też pamiętać, że sylwetka, jaką przybiera dziecko, ma również podłoże w jego emocjonalnym stanie i może świadczyć o jego osobowości.
Prawidłowy kształt kręgosłupa uzyskiwany jest poprzez właściwy rozwój i napięcie mięśni oraz więzadeł i ułożenie struktur kostnych. Do prawidłowych krzywizn kręgosłupa należą lordoza szyjna i lędźwiowa oraz kifoza piersiowa. Tworzą się one w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym. Pozwalają na utrzymanie pionowej postawy ciała i rozwój ruchowy. Rodzące się dziecko nie posiada tych krzywizn. Jego kręgosłup kształtuje się stopniowo i dlatego tak istotna jest prawidłowa pielęgnacja, kładzenie i noszenie dziecka.
W rozwoju dziecka można wyróżnić kolejne etapy. W pierwszym noworodek, a potem niemowlę, cały czas przebywa w pozycji leżącej. W tym okresie kształtuje się lordoza szyjna. Poprzez unoszenie głowy w pozycji leżenia na brzuchu, rozwijają się mięśnie karku, które – pociągając struktury kostne – powodują powstanie lordozy szyjnej. Dopóki mięśnie nie są na tyle silne, by utrzymać w pionie głowę, która jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do całego ciała (porównując z dorosłymi), należy zawsze podtrzymywać głowę dziecka. Swobodnie opadająca na bok lub do tyłu, głowa może być przyczyną uszkodzenia słabych struktur szyi i kręgosłupa.
Należy również zadbać o prawidłowy materac w łóżeczku. Nie może być on za miękki. Musi zapewniać niemowlęciu swobodę ruchu oraz stabilne podparcie, tak by w pozycji na brzuchu mogło unosić głowę, a potem przewracać się z brzucha na plecy i odwrotnie.
Niemowlę zaczyna samodzielnie siadać około 7-8 miesiąca życia, natomiast sprawność chodzenia uzyskuje około roku. Do tego czasu zanikają odruchy bezwarunkowe, blokujące możliwość samodzielnego uzyskania tych sprawności. Nie należy przyspieszać omawianych umiejętności „na siłę”. Pozycja siedząca wymusza pochylenie sylwetki do przodu, przez co jest odpowiedzialna za powstanie kifozy piersiowej. Jeżeli dziecko jest sadzane lub podtrzymywane pod pupę zbyt wcześnie, kiedy jego mięśnie i struktury kostno-chrzęstne nie są jeszcze do tego przygotowane, można doprowadzić do powstania okrągłych pleców lub skrzywienia bocznego kręgosłupa.
Nie należy także stawiać dziecka ani „ćwiczyć chodzenia”, zanim ono samo nie zacznie tego próbować. Na wczesnych etapach prawidłowego rozwoju u dzieci występuje odruch kroczenia przy podparciu stóp. Z czasem dziecko potrafi również sprężynować i „tańczyć”, gdy podtrzymywane dotyka podłoża nogami. Nie są to jednak oznaki chęci chodzenia, lecz tylko prawidłowe odruchy, które przygotowują do niego niemowlę w przyszłości.
Postawa stojąca kształtuje lordozę lędźwiową. Tak samo jak w przypadku sadzania, przedwczesne stawianie dziecka może doprowadzić do zaburzonego rozwoju postawy i skrzywienia kręgosłupa. Fizjologicznie, lordoza u dziecka jest znacznie pogłębiona jeszcze w okresie przedszkolnym, utrzymując się w takiej postaci aż do czasu pełnego rozwoju mięśni brzucha i kręgosłupa. Odpowiednia ilość ruchu w tym okresie gwarantuje więc prawidłowy rozwój lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Bardzo ważnym etapem w rozwoju dziecka jest okres wczesnego dzieciństwa i przedszkolny. Wówczas intensywnie rozwijają się zabawy ruchowe, a dziecko nabywa wielu sprawności. Ograniczanie ruchu dziecka poprzez zabawy statyczne – komputer, telewizor, jak również nadmierna podaż kalorii, mogą być przyczynami nieprawidłowego rozwoju. Dzieci otyłe ruszają się mniej od równolatków, wstydzą się swoich ograniczeń i często wycofują z grupy rówieśniczej. Poza tym, nadmierna masa ciała obciąża kręgosłup i stawy. Może to doprowadzić do ułożenia kończyn dolnych w tzw. „X” i do koślawości stóp,lub utrwalić fizjologiczne do 4 roku życia ułożenie „X-Y”.
Kształtująca się w dzieciństwie osobowość również wpływa na postawy ciała. Niska samoocena może doprowadzić do pochylenia sylwetki. Stan ten pogłębia występująca równocześnie otyłość.
Ćwiczenia i zabawy ruchowe w omawianym okresie nie mogą jednak wykraczać poza umiejętności dzieci. Nie należy ich zmuszać do wysiłku ponad siły. Ze względu na stały, intensywny wzrost kośćca, wszelkie szarpnięcia, podciąganie się czy „wieszanie” na drabinkach, wymuszane przez opiekunów, a nie wynikające z własnej potrzeby dziecka, są szkodliwe. Może bowiem dojść do uszkodzenia miejsc wzrostu kości długich (czyli do oderwania przynasad), naderwania więzadeł oraz do innych urazów.
Podsumowując, jeżeli u dziecka stwierdzi się wadę postawy i wykluczono, jakoby jej przyczyną była różnica długości kończyn dolnych i asymetria miednicy, należy wziąć pod uwagę wady nabyte w okresie rozwoju. Ich początku można doszukać się w okresie niemowlęcym lub wczesnodziecięcym, kiedy mały człowiek zaczyna siadać, chodzić i biegać.
lek. med. Joanna Kowol Katedra i Klinika Pediatrii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach, SP Szpital Kliniczny nr 6 Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka i Matki (2007-11-07)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować