Otyłość

Otyłość to stan nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej w organizmie. Otyłość jest chorobą i należy ja leczyć, dlatego, że konsekwencje zdrowotne otyłości prowadzą do skrócenia życia i pogarszają komfort życia.
Otyłość ma duży udział w rozwoju chorób takich jak: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, cukrzyca typu 2, niektóre typy nowotworów, zaburzenia przewodu pokarmowego (kamica żółciowa, choroba refleksowa przełyku), zespół bezdechu sennego, choroba zwyrodnieniowa stawów, a także depresja i niska samoocena.
Każdy samodzielnie może sprawdzić, czy jego masa ciała jest prawidłowa, czy też przekracza wartości z zakresu normy i można mówić o nadwadze lub otyłości. Obiektywnym wykładnikiem stanu odżywienia jest wskaźnik masy ciała (BMI) obliczany ze wzoru BMI = masa ciała/wzrost2 [kg/m2]. Wartości wskaźnika pomiędzy 18,5 a 24,9 oznaczają prawidłową masę ciała, BMI w zakresie 25-29,9 świadczy o nadwadze, a otyłość można rozpoznać przy wartości BMI>30.
Nadmierne odkładanie tkanki tłuszczowej może dotyczyć jamy brzusznej. Mówi się wtedy o otyłości typu jabłko – charakterystycznej dla mężczyzn. Natomiast otyłość z nadmiarem tkanki tłuszczowej na udach i pośladkach – typ gruszki – jest typowa dla kobiet. Większe znaczenie w rozwoju powikłań otyłości ma jej brzuszny charakter. Parametrem świadczącym o nadmiarze tkanki tłuszczowej trzewnej jest obwód talii. Wartość obwodu talii powyżej 80 cm u kobiet i powyżej 94 cm u mężczyzn świadczy o trzewnym rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej.
Częstość występowania otyłości ciągle się zwiększa. Obecnie otyłość i nadwaga występują łącznie u prawie 2/3 populacji amerykańskiej oraz europejskiej. Niestety również w Polsce obserwujemy od wielu lat stały wzrost liczby osób z nadwagą i otyłością, szczególnie wśród kobiet i osób w młodym wieku.
Każdy powinien kontrolować swoją wagę i przynajmniej dwa razy w roku policzyć wartość BMI oraz zmierzyć obwód talii.
U zdecydowanej większości osób przyczyną otyłości jest dostarczanie do organizmu nadmiernej liczby kalorii w stosunku do zapotrzebowania, czyli wydatku energetycznego. Na wydatki energetyczne składają się: aktywność fizyczna, koszt produkcji ciepła oraz przyjmowania posiłków.
Dlatego jedynym skutecznym sposobem leczenia otyłości jest spożywanie liczby kalorii mniejszej niż wynosi dobowe zapotrzebowanie, czyli doprowadzenie do ujemnego bilansu energetycznego. Do osiągnięcia tego celu niezbędne jest zmniejszenie ilości spożywanych posiłków. Bezpieczny proces odchudzania wymaga spożywania od 600 do 1000 kcal mniej w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Zapewnia to szybkość chudnięcia w tempie 0,5 do 1 kg na tydzień, które jest bezpieczne.
W diecie osoby odchudzającej się należy uwzględnić wszystkie niezbędne składniki odżywcze: węglowodany (cukry), tłuszcze, białka, sole mineralne i witaminy. Należy ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych, natomiast w diecie powinny znajdować się oleje zawierające jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Kwasy te występują w olejach roślinnych i w rybach.
W diecie należy też uwzględnić spożycie węglowodanów złożonych, znajdujących się takich produktach jak: pieczywo razowe, warzywa, soja, ryż. Ważne jest też spożywanie dużych ilości błonnika. Należy natomiast ograniczyć przyjmowanie węglowodanów prostych obecnych w słodyczach, słodkich napojach oraz ciastach.
Zbilansowana dieta niskowęglowodanowna oraz niskotłuszczowa wymaga zwiększenia spożycia białek, które dodatkowo ułatwiają spalenie tkanki tłuszczowej trzewnej. Głównym źródłem białka powinno być chude mięso (cielęcina, chude mięso wołowe, szynka, polędwica) oraz niskotłuszczowe produkty nabiałowe (mleko 2%, jogurty naturalne, kefiry, maślanki).
Często osoby otyłe mają nieprawidłowe odczuwanie pragnienia. Co więcej, mniejsze spożycie pokarmu w trakcie stosowania diety odchudzającej prowadzi do dalszego zmniejszenia ilości wody dostarczanej do organizmu. Dlatego osoby otyłe pozostające na diecie powinny pić co najmniej 2 litry (8 szklanek) nikozmineralizowanej, niegazowanej wody mineralnej. Wypijanie wody może także stanowić element zaspokajania uczucia głodu – wypełniając żołądek płyn przyczynia się do zmniejszenia ilości przyjmowanego pokarmu.
Dużym ułatwieniem prowadzenia diety odchudzającej jest codzienne zapisywanie ilości spożywanego pokarmu i przeliczanie na liczbę kalorii.
Kolejnym, niezbędnym elementem odchudzania jest zwiększenie codziennej aktywności fizycznej. Najlepiej jest zwiększać poziom aktywności fizycznej stopniowo. Każdy, nawet słabo wytrenowany człowiek, może zwiększyć czas chodzenia w ciągu dnia, rezygnując z używania samochodu, wysiadając dwa przystanki przed celem podróży, nie używając windy. Innymi zalecanymi formami aktywiści fizycznej są pływanie, jazda na rowerze, na nartach czy gra w piłkę.
Ćwiczenia fizyczne powinny być wykonywane codziennie, co najmniej przez 30 minut na dzień, a najlepiej przez godzinę. Aktywność fizyczna jest najbardziej efektywna, gdy ma średnie natężenie. Tylko gdy wysiłek trwa długo i nie jest zbyt obciążający dla organizmu, dochodzi do spalania zawartych w ustroju tłuszczów. Po zakończeniu ćwiczeń powinniśmy być zmęczeni, ale nie wyczerpani. Nie zaleca się wykonywania ćwiczeń trwających krótko, o dużym natężeniu, takich jak: kulturystyka, zapasy, podnoszenie ciężarów czy skoki.
Tylko trwała zmian stylu życia, nawyków żywieniowych oraz sposobu spędzania wolnego czasu umożliwia na trwałe utrzymanie efektów odchudzania. Dlatego niezbędna jest trwała zmiana trybu życia!
Krótkoterminowym celem kuracji odchudzającej powinno być osiągnięcie 10% redukcji masy ciała w czasie 3 miesięcy. Jednak o wiele ważniejsze jest utrzymanie tak zmniejszonej masy ciała przez wiele lat.
Bardzo pomocnym elementem przy podejmowaniu próby odchudzania jest stworzenie grupy wsparcia – osób, które pomagają w odchudzaniu i nawzajem się dopingują. Ważne jest także wsparcie rodziny i przyjaciół. Często odchudzanie staje się bardziej efektywne po zasięgnięciu porady psychologa.
Istnieją leki pomocne w leczeniu otyłości. Obecnie na rynku dostępne są dwa skuteczne i bezpieczne środki: sibutramina oraz orlistat. Sibutramina zwiększa uczucie sytości i nasila procesy wydatkowania energii, orlistat natomiast hamuje wchłanianie z przewodu pokarmowego tłuszczów obecnych w pożywieniu. Oba leki wypisywane są przez lekarzy na receptę i przed ich zastosowaniem należy rozważyć zarówno wskazania jak i ewentualne przeciwwskazania do ich zastosowania. W czasie stosowania omawianych leków mogą wystąpić objawy niepożądane – dlatego preparaty te zawsze powinny być stosowane pod kontrolą lekarza! Sibutramina może podnosić ciśnienie krwi i przyśpieszać akcję serca i dlatego nie może być stosowana u osób chorobą wieńcową oraz z chwiejnym nadciśnieniem tętniczym. Orlistat może być natomiast przyczyną luźnych stolców, a także biegunki.
Specyfiki dostępne bez recepty w aptekach i sklepach zielarskich, takie jak: chrom, karnityna, czerwone czy zielone herbaty nie powinny być stosowane w trakcie odchudzania, ponieważ mogą prowadzić do wystąpienia różnorodnych objawów niepożądanych. Nie wykazano natomiast, by ich stosowanie skutecznie obniżało masę ciała. Stosowanie niektórych preparatów, np. dostępnego w niektórych krajach Unii Europejskiej Adipexu, może prowadzić nawet do śmierci! Należy też pamiętać, że leki bez recepty, przyjmowane bez konsultacji lekarskiej, mogą wchodzić w niekorzystne oddziaływania z preparatami stosowanymi z innych powodów.
Stosowanie leków w kuracji odchudzającej jest elementem wspomagającym prowadzenie terapii i powinno towarzyszyć stosowaniu diety, regularnej (zwiększonej) aktywności fizycznej oraz trwałej zmianie nawyków żywieniowych, czyli zmianie stylu życia.
Dla osób z otyłością olbrzymią (BMI>40) oraz otyłych (BMI>35) z dużym ryzykiem wystąpienia powikłań (cukrzycy, choroby niedokrwiennej serca) zarezerwowane jest operacyjne leczenie otyłości, polegające na chirurgicznym zmniejszeniu objętości żołądka. Wykonuje się je jednak tylko po nieudanej próbie leczenia dietą i aktywnością fizyczną. Chirurgiczne leczenie otyłości wymaga od pacjentów olbrzymiej dyscypliny oraz ścisłego przestrzegania zaleceń po zabiegu operacyjnym.
(2007-09-17)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Zobacz także