Żółtaczka

Żółtaczką nazywamy zażółcenie powłok skórnych, białkówek oczu i błon śluzowych wskutek podwyższonego stężenia bilirubiny we krwi. Żółtaczka nie jest chorobą, a jedynie objawem choroby.
Najwcześniej (i najpewniej) zwiększenie stężenia bilirubiny w surowicy krwi zwane żółtaczką można zaobserwować na twardówkach oczu i błonie śluzowej jamy ustnej, a dopiero później na powłokach skórnych.
Równolegle zazwyczaj obserwuje się zmiany zabarwienia moczu (ciemnopiwny, o wyglądzie popłuczyn mięsnych) i stolca (zwykle jaśniejszy, niekiedy odbarwiony).
W życiu codziennym – nie zawsze słusznie – żółtaczka kojarzona jest wyłącznie z upośledzeniem sprawności wątroby. Należy więc podkreślić, że żółtaczka – oprócz zapalenia bądź toksycznego uszkodzenia miąższu wątroby – może wystąpić także przy czynnościowo sprawnej wątrobie, jeżeli podaż hemoglobiny do metabolizowania z kończących swój żywot erytrocytów będzie tak duża, że komórki wątrobowe nie będą w stanie jej „przerobić”. Może też zaistnieć w organizmie jeszcze trzecia możliwość, tzn. podaż hemoglobiny z krwinek czerwonych jest prawidłowa, miąższ wątroby jest w pełni sprawny i praktycznie nie ma żadnych zakłóceń w przeróbce biochemicznej hemoglobiny, ale niesprawne jest trzecie ogniwo tego łańcucha, tj. ograniczone lub uniemożliwione odprowadzanie produktów tej przemiany drogami żółciowymi do przewodu pokarmowego. Stolec ma wówczas gliniaste (acholiczne) zabarwienie.

Możemy więc wyróżnić następujące żółtaczki:

●  żółtaczkę przedwątrobową, czyli hemolityczną, kiedy to sprawność miąższu komórek wątrobowych jest zachowana, lecz na skutek nadmiernej podaży do „przeróbki” barwnika hemoglobiny z rozpadających się przedwcześnie i w nadmiarze krwinek czerwonych nie są one w stanie podołać stawianym im zadaniom,
●  żółtaczkę wątrobową, czyli miąższową, kiedy na skutek upośledzenia sprawności czynności komórek wątrobowych, np. w następstwie wirusowego (wszczepiennego lub epidemicznego) zapalenia miąższu wątroby lub jej toksycznego uszkodzenia wątroba nie może sprostać codziennym zadaniom,
●  żółtaczkę pozawątrobową, czyli mechaniczną, kiedy podaż barwnika do przeróbki jest prawidłowa, wątroba czynnościowo jest sprawna, ale istnieją przeszkody w odprowadzaniu wytworzonej żółci drogami żółciowymi do przewodu pokarmowego, np. z powodu uwięźnięcia kamienia w drogach żółciowych lub wtórnego zarośnięcia przez proces rozrostowy ujścia przewodów żółciowych do dwunastnicy lub innego ich odcinka, ucisku zewnętrznego na drogi żółciowe mas guzowatych, guzów nowotworowych lub powiększonych na skutek tego typu zmian węzłów chłonnych, zrostów po przebytych zabiegach operacyjnych itp.
Zróżnicowanie typu żółtaczki i określenie jej przyczyny wymaga specjalistycznego, wielokierunkowego przebadania. Aby pomóc lekarzowi w rozpoznaniu, należy w domu obserwować dokładnie mocz (kolor, przejrzystość, pienistość, zapach) oraz stolec (barwa, konsystencja).
Dość często zaawansowanej żółtaczce towarzyszy uogólniony świąd skóry, uczucie ucisku i pobolewania w prawym podżebrzu (okolica wątroby). Rzadziej, gdyż zazwyczaj tylko w przypadku żółtaczki pozawątrobowej (mechanicznej), jej wystąpienie poprzedzają napady bólów kolkowych na podłożu kamicy dróg żółciowych, a sama żółtaczka jest wówczas wyrazem utrudnienia odpływu żółci drogami żółciowymi ze względu na obecność w nich kamieni.
W warunkach domowych, w przypadku żółtaczki o nie ustalonej jeszcze naturze lub po wykluczeniu żółtaczki zaporowej (zwanej też mechaniczną), można jedynie podtrzymywać sprawność wątroby przez:
●  odpowiednią dietę,
●  zwiększony, wielogodzinny w ciągu dnia wypoczynek fizyczny i psychiczny,
●  zwiększoną podaż witamin, zwłaszcza witamin z grupy B-complex (3 razy dziennie po 1-2 drażetki) oraz witaminy C (3 razy dziennie po 1-3 tabletki forte), a w cięższych stanach – także i witaminy K (2-3 razy dziennie po 1-3 tabletki),
●  zażywanie preparatów wspierających czynność komórek wątrobowych (np. preparat Sylimarol naprzemiennie z preparatem Raphacholin, 3 razy dziennie po 1-2 drażetki, a z tzw. leków recepturowych preparat Hepatil lub Heparegene – 2-3 razy dziennie po 1-2 tabletki).

Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować