Kiła

Okres wylęgania wynosi ok. 3 tygodni, po czym w miejscu wniknięcia krętka, najczęściej na narządach płciowych, ale nie tylko, pojawia się tzw. zmiana pierwotna. Jest to niebolesne owrzodzenie o twardej podstawie i równych brzegach. Sączy się z niego surowicza wydzielina z dużą ilością krętków (a więc zakaźna!). Po około tygodniu ulegają powiększeniu okoliczne węzły chłonne, a potem i węzły odległe. Są one twarde, niebolesne, nie ulegają owrzodzeniu. Ten okres trwa do 9 tygodnia od zakażenia.

W dalszym przebiegu nieleczonej kiły na skórze i błonach śluzowych pojawiają się nawracające, nieswędzące wysypki plamiste, grudkowe lub krostkowe, mają one barwę różową lub miedzianą. W fałdach ciała naskórek na powierzchni grudek ulega uszkodzeniu, grudki są sączące (są zakaźne!) i przerastają. Podobnym przemianom ulegają wykwity na błonach śluzowych, np. jamy ustnej.

Po pewnym czasie osutki ustępują (nawet bez leczenia), a kiła wchodzi w fazę utajenia. Już jednak w tym okresie może dochodzić do zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, które mogą zapowiadać późną kiłę nerwową.

Po upływie 3 lat od zakażenia choroba wchodzi w fazę późną. Mogą wówczas zostać zaatakowane: układ nerwowy, układ sercowo-naczyniowy, inne narządy wewnętrzne, skóra i błony śluzowe lub choroba pozostaje w utajeniu. Te późne zmiany, zwłaszcza w układzie nerwowym lub sercowo-naczyniowym, mogą powodować trwałe uszkodzenia wyżej wymienionych układów, a nawet niebezpieczeństwo utraty życia (np. pęknięcie tętniaka aorty). Dlatego bardzo ważne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby i właściwe jej leczenie.

Rozpoznanie kiły nabytej ustala się po stwierdzeniu krętków bladych w kiłowej zmianie pierwotnej lub sączących grudkach i (lub) stwierdzeniu dodatnich odczynów serologicznych. Badania serologiczne stosowane do wykrywania kiły to tzw. odczyny „klasyczne” (zwane też nieswoistymi) i odczyny krętkowe (swoiste). Odczyny „klasyczne” są prostsze w wykonaniu i tańsze, dlatego stosuje się je do badań wstępnych, przesiewowych. W niewielkim odsetku mogą one dawać mylne wyniki (test jest dodatni, choć badany nie ma kiły). W Polsce stosuje się obecnie dwa tego rodzaju testy, określane skrótami VDRL i USR. Stosowany dawniej „odczyn Wassermanna” nie jest już używany. Jeśli test klasyczny wypadnie dodatnio lub wątpliwie, wykonuje się zawsze jeden z testów krętkowych (zwykle FTA). Testy klasyczne stają się dodatnie ok. 6 tygodnia od zakażenia, test FTA nawet ok. 4 tygodnia.

Chorzy u których kiłę rozpoznano powyżej 9 tygodnia od zakażenia, powinni koniecznie zostać zbadani w kierunku zmian w ośrodkowym układzie nerwowym (punkcja płynu mózgowo-rdzeniowego). W razie stwierdzenia zmian w płynie można wówczas zastosować leczenie, które różni się od leczenia kiły przebiegającej bez zajęcia centralnego układu nerwowego.

Leczenie kiły powinien prowadzić dermatowenerolog. Wcześnie rozpoznana kiła jest całkowicie uleczalna.

Jest ona spowodowana przejściem w życiu płodowym krętków bladych przez łożysko od matki do płodu. Im więcej krętków przedostanie się do płodu (kiła wczesna, nieleczona u matki), tym gorzej dla losów dziecka (poród płodu martwego; poród dziecka żywego, ale niezdolnego do dalszego życia, poród dziecka z objawami kiły wrodzonej wczesnej, kiły późnej, kiły wrodzonej utajonej). Aby zapobiec tym tragicznym skutkom, każda kobieta powinna w ciąży dwukrotnie zgłosić się na badania serologiczne krwi (raz w pierwszej połowie ciąży, raz – w drugiej). Jeśli u kobiety ciężarnej stwierdzono świeże zakażenie kiłą lub chorowała kiedyś na kiłę i była na nią leczona, należy jak najszybciej przeprowadzić leczenie u specjalisty. W przeciwnym wypadku ciąża może zakończyć się niepomyślnie (poród płodu martwego) lub dziecko urodzi się z objawami kiły wrodzonej, która poza skórą może zaatakować kości, układ nerwowy, oczy itd.