Grzybice skóry

Są to choroby skóry wywołane przez grzyby chorobotwórcze tzw. dermatofity lub drożdżaki. Powstawanie tych 2 typów zakażeń jest różne.
Dermatofity mogą dostać się na skórę człowieka od zwierząt (psów, kotów, chomików, świnek morskich, często nawet zakażonych bezobjawowo), z ziemi (rolnicy, małe dzieci bawiące się w ziemi) lub z człowieka na człowieka. Ten ostatni sposób zakażenia zachodzi najczęściej za pośrednictwem różnych przedmiotów (np. pożyczona brzytwa, obuwie sportowe). Czynnikami sprzyjającymi tym zakażeniom jest osobnicza skłonność do pocenia się stóp oraz noszenie nieprzewiewnego obuwia ze sztucznych tworzyw.
Inaczej przedstawia się sprawa zakażeń drożdżakowych. Powodujące je grzyby znajdują się na błonach śluzowych i skórze (zwłaszcza w fałdach) zdrowych ludzi. Występują tam w małej liczbie i nie powodują wtedy zmian chorobowych. Wszelkie czynniki, które zmniejszają stan odporności (ciąża, cukrzyca, długotrwałe leczenie antybiotykami, kortykosteroidami lub cytostatykami, nowotwory, AIDS itp.), powodują zachwianie równowagi między gospodarzem a drożdżakami. Rozmnażają się one wówczas nadmiernie i powodują zmiany chorobowe.
Rozpoznanie. Podstawą rozpoznania grzybicy musi być zawsze badanie mikologiczne. Do badania pobiera się włosy, łuski, zeskrobiny z paznokci. Wykonuje się z nich preparat mikroskopowy i posiew. Na wynik posiewu na drożdżaki czekamy zwykle 2 doby, na dermatofity – 3 tygodnie. Jeśli wynik badania mikologicznego jest ujemny, ale niezgodny z występującymi objawami, lekarz może powtórzyć badanie 2-3 razy. Najczęstszym błędem jest rozpoczęcie leczenia przeciwgrzybiczego przed uzyskaniem wyniku badań mikologicznych. Jeśli leczenie okazuje się nieskuteczne, to często nie można stwierdzić, czy na początku była to grzybica.
Częstym błędem (zwłaszcza przy leczeniu grzybicy stóp lub paznokci) jest powtórne zakażenie od zainfekowanego obuwia. Grzybice mogą atakować włosy, naskórek lub paznokcie. Najczęstsze postacie to grzybica stóp i paznokci.

Grzybica stóp

Umiejscowiona jest najczęściej w dwu ostatnich przestrzeniach międzypalcowych. Naskórek ulega tam zbieleniu, złuszcza się, czasem widać drobne pęcherzyki. Powoduje to świąd. W innych odmianach zmiany skórne umiejscowione są na podeszwach. Można zaobserwować rumień, pęcherzyki, nadżerki, złuszczanie, pękanie naskórka.
Powikłaniami nie leczonej grzybicy stóp są często odległe wysypki alergiczne (np. na dłoniach, twarzy) oraz róża.

Grzybica paznokci

Może towarzyszyć grzybicy stóp lub występować niezależnie od niej.
Objawy. Zazwyczaj na początku zmiany dotyczą 1-2 paznokci, potem przenoszą się na następne. Paznokcie zmieniają barwę (stają się żółte, zielonkawe czy brunatne), tracą przejrzystość, rogowacieją od spodniej strony, przez co grubieją i uwierają. Jeśli przyczyną są dermatofity, to wały paznokciowe nie są zmienione zapalnie, gdy drożdżaki – wały paznokciowe są zaczerwienione, obrzękłe, bolesne, czasem przy ucisku wydobywa się spod nich kropelka ropy. U starszych osób może występować na paznokciach palców specjalna grzybica, tzw. akaulioza, powodująca ciemne zabarwienie płytki paznokciowej w postaci klina szerszego u wolnego brzegu paznokcia.
Drożdżyce mogą dotyczyć skóry (wyprzenia drożdżakowe zwłaszcza u cukrzyków), paznokci i wałów paznokciowych, ale najczęściej umiejscowione są na błonach śluzowych jamy ustnej lub narządów płciowych.

Drożdżyca jamy ustnej

Drożdżyca ta jest mylnie zwana pleśniawkami. Występuje najczęściej u noworodków i niemowląt. Zakażenie następuje podczas porodu od grzybiczych upławów matki. W jamie ustnej (na wewnętrznej stronie policzków, języku i podniebieniu) pojawiają się białe naloty przypominające zsiadłe mleko. Po ich starciu błona śluzowa w tym miejscu jest zaczerwieniona, czasem z nadżerką.
Leczenie. Ta postać drożdżycy wymaga leczenia, niekiedy bowiem, gdy dziecko leczone jest antybiotykami przeciwbakteryjnymi, np. z powodu zapalenia ucha czy oskrzeli, może dojść do nasilenia zakażenia drożdżakowego i rozszerzenia się go na przewód pokarmowy lub płuca.

Drożdżakowe zapalenie sromu i pochwy

Jest bardzo częstym zakażeniem, zwłaszcza u kobiet ciężarnych. Jego objawami są serowate upławy, stan zapalny błony śluzowej sromu i pochwy oraz silny świąd. Zakażenie drożdżakowe może się przenosić nie tylko na rodzące się dziecko, ale i na partnera seksualnego, u którego powoduje drożdżakowe zapalenie żołędzi i napletka (rumień, obrzęk, serowate białe naloty, świąd). Ta postać drożdżycy zdarza się także u starszych mężczyzn chorych na cukrzycę.

Łupież pstry

Jest bardzo rozpowszechnioną, powierzchniową grzybicą naskórka, wywołaną przez specjalny rodzaj drożdżaka zwanego Malassezia furfur. Chorują osoby o skórze delikatnej i potliwej.
Objawy. Najczęstsze zmiany to drobne, rdzawe lub różowe plamki, lekko się łuszczące, umiejscowione na klatce piersiowej. Nie powodują one świądu i pozostają zwykle nie zauważone przez chorego do czasu, gdy po opaleniu w lecie zdrowej skóry pacjent zauważa odbarwienia, jasne plamki w miejscu uprzednich wykwitów. Bardzo często niezauważone ogniska łupieżu pstrego znajdują się także na skórze głowy owłosionej. Należy o nich pamiętać przy leczeniu, gdyż często stają się przyczyną nawrotów, podobnie jak niezdezynfekowana bielizna.
Leczenie: skuteczny okazał się szampon Nizoral.

Prof. dr hab. med. Jadwiga Bogdaszewska-Czabanowska

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować