Zaburzenia barwnikowe skóry

Ich przyczyną są najczęściej zaburzenia hormonalne lub choroby wrodzone, w przebiegu których w skórze odkładają się związki chemiczne powodujące brunatne lub czarne zabarwienie (ochronoza czyli alkaptonuria, hemochromatoza, melanoza).

Rozpoznanie tych chorób wymaga specjalistycznych badań dodatkowych.

Są to uwarunkowane genetycznie zaburzenia w równomiernym rozłożeniu barwnika skóry. Najczęściej występują u osób rudych lub jasnych blondynów. Typowe umiejscowienie to nos i górna część pleców. Mogą pojawiać się tylko w okresie letnim lub utrzymywać się poza sezonem nasłonecznienia. Są to brunatne plamki średnicy kilku milimetrów. Piegi można usunąć maściami złuszczającymi, daje to jednak tylko przejściowy efekt. Ważniejsze jest zapobieganie stymulacji melanogenezy w skórze przed sezonem wiosenno-letnim, przez stosowanie kremów światłochłonnych o średnich faktorach aktywności w stosunku do promieni ultrafioletowych – UVA i UVB.

Są to plamy barwnikowe, jasno- lub ciemnobrunatne, umiejscowione najczęściej na czole, skroniach i policzkach, zwykle symetryczne, nasilające się pod wpływem opalania. Ostuda często pojawia się w ciąży lub w czasie zaburzeń hormonalnych (estrogeny). Może też wystąpić u 10-20% kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne. Rzadziej ostuda związana jest z odczynem ubocznym po kosmetykach (kremy, wody kolońskie) lub ogólnie stosowanych lekach (np. hydantoina, chlorpromazyna).

Są to drobne lub bardzo duże plamiste przebarwienia, zwykle jasnobrązowe (barwy kawy z mlekiem), stanowiące jedną z odmian znamion melanocytowych.

Odbarwienia uogólnione wrodzone to albinizm, nabyte to bielactwo nabyte.

Jest to choroba o nieznanej przyczynie. Rozważane są hipotezy immunologiczne, neurologiczne i metaboliczne. Żadna z tych teorii pojedynczo nie wyjaśnia przyczyny choroby. Dane z wywiadu często wskazują na silny stres, oparzenie słoneczne, powtarzający się uraz. Często też początek choroby poprzedzony jest pojawieniem się jasnej obwódki wokół jednego ze znamion barwnikowych, które stopniowo blednie i zanika. Niejasna pozostaje zależność bielactwa od chorób tarczycy oraz różnego rodzaju chorób autoimmunologicznych, zwłaszcza iż ostatnio stwierdzono u tych chorych różnego typu autoprzeciwciała, m.in. przeciw komórkom tarczycy i tyreoglobulinie.

Objawy: dobrze odgraniczone jasne plamy różnej wielkości i kształtu. Stają się one bardziej widoczne w porze letniej, gdy opalają się zdrowe partie skóry. Plamy bielacze pierwotnie nie mają cech stanu zapalnego, jednak niekiedy w porze letniej pod wpływem promieni ultrafioletowych pojawia się rumień w obrębie wykwitu. Wykwit bielaczy na skórze głowy owłosionej powoduje pojawienie się odbarwionego pasma włosów.

Leczenie. W przypadku pojedynczych wykwitów należy stosować kosmetyki maskujące, ewentualnie próbować maści steroidowych i kremów światłochłonnych. Rozleglejsze zmiany leczy się metodą tzw. PUVA-terapii i beta-karotenem. Wyniki są bardzo różne.

Mogą istnieć od urodzenia jako znamiona bezbarwne, mogą też być skutkiem szkodliwych czynników chemicznych (składniki gumy, plastrów, środków dezynfekcyjnych) lub następstwem innych chorób skóry.