Gorączka

O gorączce mówimy wówczas, gdy stwierdzamy podwyższenie temperatury ciała – mierzonej zewnętrznie (tzn. pod pachą lub w pachwinie) – powyżej 38°C. Prawidłowa temperatura nie przekracza 37°C. Podwyższenie tak mierzonej temperatury w granicach od 37° do 38°C nazywamy stanem podgorączkowym.
Temperatura ciała wewnętrzna, mierzona np. w odbytnicy (zazwyczaj u dzieci) lub w jamie ustnej, jest przeciętnie o 0,4-0,6° (tj. o 4-6 kresek) wyższa niż mierzona pod pachą. Dlatego należy pamiętać, aby przy pomiarach temperatury ciała w odbytnicy lub jamie ustnej brać pod uwagę wynik pomiaru skorygowany (niższy o ok. 0,5°C).
Wysokość gorączki nie zawsze jest wyrazem ciężkości stanu chorobowego czy bezpośredniego zagrożenia organizmu. Stany gorączkowe mogą bowiem sygnalizować lekkie zaburzenia czynności organizmu (jak przeziębienie, przegrzanie, reakcja alergiczna, zaburzenia dyspeptyczne) oraz poważniejsze choroby poszczególnych narządów czy układów, albo zakażenie ogólnoustrojowe.
Podwyższona temperatura ciała jest zazwyczaj reakcją organizmu na działanie szkodliwego czynnika, wzmożoną przemianę materii, uszkodzenie tkanek lub pojawienie się substancji wyzwalających odczyn gorączkowy (tzw. pirogennych). Jest także wynikiem podrażnienia ośrodka termoregulacyjnego w podwzgórzu mózgowia, w przebiegu występujących w organizmie różnorakich stanów chorobowych:
●  natury zakaźnej (np. bakteryjnej, wirusowej, pasożytniczej),
●  odczynów zapalnych,
●  rozrostów nowotworowych,
●  reakcji alergicznych,
●  mechanizmów autoagresji itd.

Wyróżnia się:

●  stan gorączkowy ostry,
●  stan gorączkowy przewlekły.
W przewlekłych stanach gorączkowych należy przez pewien okres (np. kilka dni) zwracać uwagę na tzw. tor gorączkowy, tj. kształtowanie się krzywej pomiarów temperatury ciała rano (godz. 6:00-7:00) i wieczorem (godz. 17:00-18:00) i informować o wynikach lekarza. W każdym przypadku pojawienia się gorączki, zwłaszcza utrzymującej się dłużej, należy dążyć do ustalenia jej przyczyny, a można ją określić tylko po szczegółowym badaniu lekarskim i laboratoryjnym, w szczególności bakteriologicznym.
Różne istotne przyczyny, objawy i postępowanie lecznicze (także doraźne) w ważniejszych jednostkach chorobowych, w których objawem jest m.in. stan gorączkowy, można znaleźć w odpowiednich rozdziałach.

W doraźnej pomocy domowej przedlekarskiej zaleca się:

●  ułożenie gorączkującego w łóżku, w pozycji półsiedzącej,
●  podanie ziołowych środków napotnych i przeciwgorączkowych, np. herbaty z sokiem malinowym, naparów z kwiatu lipy (Inflorescentia Tiliae, Tilia-fix), z kwiatu lub owocu bzu czarnego (Flos v. Fructus Sambuci) 2-3 razy dziennie po 2/3 szklanki świeżego naparu,
●  podanie jednorazowe farmakologicznych środków przeciwgorączkowych, jak np. Polopiryna lub Acenol (1 tabl. 0,3 lub 0,5 dla dorosłych),
●  ponowne zmierzenie temperatury w godzinę po podaniu wyżej wymienionych leków w celu zorientowania się co do tendencji jej kształtowania się; w 3 godziny po podaniu wyżej wymienionych leków należy ponownie skontrolować temperaturę ciała i w przypadku braku tendencji do jej obniżenia – powtórzyć drugi raz wyżej wymienione leki w podanych już dawkach,
●  postawienie baniek na plecy w okresie wzmożonej częstości zachorowań na grypę i stany grypopodobne, u osób młodych z wydolnym krążeniem i prawidłowym ciśnieniem tętniczym krwi, zwłaszcza przy kaszlu i innych objawach przeziębienia; pożądane jest jednak, aby – jeśli to możliwe – wskazania do postawienia baniek ustalał lekarz,
●  w razie uczucia osłabienia, zwłaszcza u osób starszych, podawanie co kilka godzin – do czasu przyjścia lekarza – po 20-30 kropli jednego ze środków nasercowych (Cardiamidum, Cardiamid-Coffein, Cardiol C, Neocardina lub Guttae cardiacae itd.).
Każdy przedłużający się stan gorączkowy lub podgorączkowy wymaga pomocy lekarskiej w celu ustalenia jego przyczyn i podjęcia odpowiedniego postępowania leczniczego.
Obniżenie się temperatury ciała w wyniku zalecanego wyżej postępowania nie zwalnia od zasięgnięcia porady u lekarza.

Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować