Fragment pochodzi z książki
Vademecum medycyny wewnętrznej, red. nauk. J. Duława, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015
Choroby jelita cienkiego
Podstawową rolą jelita cienkiego jest trawienie i wchłanianie składników pokarmowych. Zaburzenie tych procesów prowadzi do rozwoju zespołu złego wchłaniania, w którym mogą występować liczne objawy bezpośrednie, jak biegunka czy spadek masy ciała oraz objawy zależne od wtórnych niedoborów, jak niedokrwistość mikrocytarna w zaburzeniach wchłaniania żelaza, niedokrwistość makrocytarna w zaburzeniach wchłaniania witaminy B12, czy objawy awitaminozy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
Zespół złego wchłaniania może mieć charakter pierwotny i przebiegać z izolowanym zaburzeniem wchłaniania jednego ze składników pokarmowych lub wtórny (częściej), co obserwujemy w wielu jednostkach chorobowych np. w przebiegu chorób infekcyjnych jelita.
Istnieje wiele badań i testów laboratoryjnych służących do oceny zaburzeń przyswajania składników pokarmowych, poczynając od badania stolca poprzez badania bilansowe oraz określanie stężenia różnych substancji we krwi (np. albumina, żelazo, witamina D, witamina B12 itp.).
W praktyce wśród metod obrazowych jelita cienkiego główne miejsce należy do badań radiologicznych.
Badanie pasażu jelitowego oraz klasyczna enteroklyza zostały wyparta przez enterografię metodą tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego. Ocenę endoskopową jelita cienkiego umożliwia duodenoskopia oraz enteroskopia i endoskopia kapsułkowa.
Angiografia (DSA, angiotomografia, angiografia metodą rezonansu magnetycznego) stanowi badanie umożliwiające ocenę unaczynienia jelit, a główne wskazanie do jej wykonania stanowi diagnostyka niedokrwienia jelit i diagnostyka krwawienia z przewodu pokarmowego.
Badania radioizotopowe wykorzystywane są w tzw. testach oddechowych, w których po doustnym podaniu wybranej substancji ocenia się zawartość radioznacznika w wydychanym powietrzu lub mogą być wykorzystane do badań lokalizacyjnych.
Wiele jednostek chorobowych dotyczących jelita cienkiego można rozpoznać dopiero na podstawie badania histopatologicznego. Wycinki do badania można pobrać z części zstępującej dwunastnicy w trakcie duodenoskopii lub enteroskopii czy "na ślepo" w trakcie biopsji ssącej jelita kapsułką Crosby’ego.
Wady rozwojowe jelita cienkiego obejmujące m.in. zarośnięcie (atresia), zdwojenie (obecność cystowatego tworu, zazwyczaj położonego w krezce jelita cienkiego) i zaburzenia rotacji jelita cienkiego często związane z występowaniem innych wad wrodzonych zdarzają się bardzo rzadko.
Atrezja powoduje objawy niedrożności w życiu noworodkowym i musi być wcześnie leczona operacyjnie, natomiast bezobjawowe zdwojenie jelita cienkiego może długo pozostawać nie zauważone.
Najczęstszą wadą wrodzoną (występuje u 2% populacji, częściej u mężczyzn niż kobiet w stosunku 3:1) jest uchyłek Meckela, czyli pozostałość po embrionalnym przewodzie żółtkowym. Uchyłek umiejscowiony jest zazwyczaj w odległości 60-100cm od zastawki krętniczo-kątniczej.
Zwykle nie stwarza żadnych dolegliwości, a niecharakterystyczne objawy, jak bóle brzucha, nudności i wymioty występują najczęściej u dzieci do 2 r.ż.
Uchyłek może zawierać ektopową śluzówkę żołądkową lub trzustkową i bywa miejscem powstania owrzodzeń i źródłem krwawienia. Obecność uchyłka można wykazać scyntygraficznie z użyciem technetu 99mTc.
Występowanie uchyłka Meckela należy zawsze podejrzewać, gdy u chorego z objawami krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego endoskopowo nie znajduje się jego źródła.
Powinien być usunięty operacyjnie i wprawdzie nie ma jednoznacznie ustalonych zasad postępowania – niektórzy zalecają jego poszukiwanie przy każdej laparotomii.
W odróżnieniu od uchyłka Meckela nabyte uchyłki jelita cienkiego spotyka się najczęściej w części proksymalnej, zwłaszcza w dwunastnicy. Występują u około 5% chorych i na ogół nie wywołują dolegliwości.
W trakcie panendoskopii mogą być przeoczone, natomiast bywają ujawniane podczas wstecznej endoskopowej cholangiopankreatografii, gdy zlokalizowane w części zstępującej dwunastnicy mogą stanowić utrudnienie w cewnikowaniu brodawki Vatera.
Bardzo duże uchyłki mogą być przyczyną dolegliwości na skutek zalegania pokarmów i ucisku jaki wywołują, czasami są miejscem powstawania owrzodzenia i mogą krwawić. Wystąpienie powikłań jest wskazaniem do rozważenia leczenia operacyjnego.
W przypadku zaburzenia rozwojowego trzustki zwanego trzustką pierścieniowatą (pancreas annulare) może występować przewężenie w części zstępującej dwunastnicy, którego objawy przypominają zwężenie odźwiernika, a rozpoznawane bywa zwykle w dorosłym wieku przy badaniu radiologicznym lub endoskopowym.
W przypadku znacznego utrudnienia pasażu konieczne może być leczenie operacyjne polegające na zespoleniu omijającym.
Wrodzone zaburzenia wchłaniania aminokwasów prowadzą do wystąpienia charakterystycznych zespołów. Wśród nich istotne znaczenia ma cystynuria, w której upośledzone jest wchłanianie aminokwasów – cystyny, lizyny, argininy i ornityny.
Dominującym objawem jest kamica nerkowa z obecnością kamieni cystynowych. Zaleca się obfite picie płynów, alkalizację moczu i doustne stosowanie D-penicylaminy celem zmniejszenia wydalania cystyny i zmniejszenia ryzyka krystalizacji złogów.
W zespole Hartnupów stwierdza się zaburzenie aktywnego transportu tryptofanu w błonie śluzowej jelita oraz cewkach nerkowych. Wtórnie dochodzi do niedoboru amidu kwasu nikotynowego i objawów pelagropodobnych oraz do powstawania neurotoksycznych związków indolowych.
Zespół niebieskich pieluch polega na zaburzeniu wchłaniania tryptofanu i prowadzi do nefrokalcynozy.
Przyczyną acrodermatitis enteropathica jest brak w śluzówce jelit dehydrogenezy bursztynianowej i peptydazy leucylaminowej. Leczniczo podaje się siarczan cynku.
Zaburzenie wchłaniania cukrów najczęściej dotyczy disacharydów, co powoduje nietolerancję sacharozy, maltozy względnie laktozy.
W razie występowania defektu enzymatycznego już u noworodków pojawiają się bardzo obfite biegunkowe stolce nie mające charakteru stolców tłuszczowych.
Rozpoznanie można potwierdzić za pomocą testów obciążeniowych odpowiednim cukrem. Nietolerancja sacharozy i izomaltozy z wiekiem ustępuje.
Nietolerancja laktozy to zespół objawów (dyskomfort w jamie brzusznej, biegunka, wzdęcia i kruczenia) pojawiających się po spożyciu laktozy zawartej w mleku lub produktach mlecznych, spowodowany niedoborem lub całkowitym niedoborem laktazy.
Niedobór może być wrodzony (alaktazja), pierwotny (hipolaktazja typu dorosłych uwarunkowana genetycznie występująca w Polsce u około 37% populacji osób dorosłych) lub wtórny uwarunkowany uszkodzeniem nabłonka jelita cienkiego np. w wyniku zakażenia wirusowego, bakteryjnego lub pasożytniczego czy w przebiegu celiakii.
Wtórne zaburzenia trawienia i wchłaniania występują po resekcji żołądka, w przebiegu przewlekłego zapalenia i raka trzustki, mogą się pojawić w żółtaczce mechanicznej, w cukrzycy, przy lambliozie, zaburzeniach hormonalnych oraz w wielu chorobach prowadzących do zaburzenia struktury lub funkcji enterocytów.
Nieprawidłowe wchłanianie dwucukrów może występować wtórnie w chorobie trzewnej, lambliozie czy chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Dodano: 2017-07-03
Komentarze (0)
Dodaj swój komentarz