Zaburzenia w oddawaniu moczu

Bezmocz występuje wówczas, gdy dorosły człowiek oddaje mniej niż 100 ml moczu na dobę. Stan ten stanowi bezpośrednie zagrożenie życia w wyniku zatrucia organizmu nie wydalonymi z moczem toksycznymi produktami przemiany materii.

Wymaga pilnego ustalenia przyczyny i leczenia, najczęściej szpitalnego.

Bolesne parcie i uczucie bólu w czasie oddawania moczu jest najczęściej objawem stanu zapalnego cewki moczowej lub pęcherza moczowego, rzadziej zaś zapalenia gruczołu krokowego u mężczyzn. Stan zapalny cewki lub pęcherza moczowego musi być potwierdzony badaniem laboratoryjnym moczu i skutecznie leczony przez lekarza, ponieważ konsekwencje niezbyt dokładnego wyleczenia tych stanów są bardzo przykre nawet po latach, ze względu na możliwość wstępującego szerzenia się zakażenia przez moczowody i miedniczki nerkowe na miąższ nerek.

W domowym postępowaniu przedlekarskim, zmierzającym do złagodzenia tych przykrych dolegliwości, do czasu zastosowania leczenia zalecanego przez lekarza należy:

●  nosić ciepłą bieliznę,

●  stosować wieczorem ciepłe nasiadówki, po których powinno się położyć wprost do łóżka, aby czas działania ciepła wydłużyć, a nie oziębiać od razu rozgrzanej okolicy krocza,

●  pić między posiłkami po 2/3 szklanki naparu z mieszanki ziołowej zawierającej rumianek, liść czarnej borówki oraz liść mącznicy lub naparu preparatu Urosan, albo 1/2 łyżki granulatu Urogran,

●  jeżeli objawy są bardzo dokuczliwe, zastosować objawowo działające środki przeciwbólowe i rozkurczowe (do wyboru: Pyralginum, Gardan, Analgin, Scopolan, No-Spa) 3 razy dziennie po 1 tabletce.

Częste oddawanie moczu polega na zwiększeniu liczby oddań moczu (tzw. mikcji) w ciągu dnia oraz na pojawieniu się potrzeb oddawania moczu w nocy. Może być objawem stanu zapalnego w cewce moczowej i pęcherzu moczowym lub współistniejącego z przerostem odczynu zapalnego w gruczole krokowym.

Oddawanie moczu częste, ale w bardzo małych, kroplowych ilościach, towarzyszy także napadom kolki nerkowej w przebiegu kamicy układu moczowego.

Wyleczenie częstego oddawania moczu wymaga pomocy lekarza zarówno w ustaleniu jego przyczyny, jak i jej usunięcia. Jest to tym bardziej konieczne, że złudne złagodzenie – jakby ustąpienie – dolegliwości może w przyszłości doprowadzić do opornej na leczenie niewydolności nerek.

Nietrzymanie moczu jest objawem powodowanym zazwyczaj niedowładem zwieracza cewki moczowej spotykanym na ogół u ludzi starszych. Wymaga porady lekarza. Często pojawia się u kobiet w starszym wieku, które miały pęknięcia krocza przy porodzie.

Skąpomoczem nazywamy sytuację, w której dorosły człowiek wydala 400-100 ml moczu na dobę.

Zazwyczaj świadczy to o istnieniu poważnych zmian chorobowych w układzie moczowym (po wykluczeniu braku lub ograniczonego przyjmowania płynów). Podobnie jak bezmocz jest objawem wymagającym pilnego ustalenia przyczyny i leczenia szpitalnego.

Wielomoczem, czyli poliurią, nazywamy sytuację, w której dochodzi do nadmiernego zwiększenia ilości oddawanego moczu do wielkości przekraczających prawidłową objętość, za którą uważa się oddawanie przez człowieka dorosłego ok. 1500-2000 ml moczu na dobę (przy normalnym spożywaniu płynów, tzn. w ilości 2000-2500 ml na dobę).

●  nadmiernym poborem (konsumpcją) płynów,

●  zaburzeniami hormonalnymi,

●  środkami moczopędnymi.

Postępowanie. Wielomoczowi można przeciwdziałać – w porozumieniu z lekarzem – przez:

●  ograniczenie ilości pobieranych płynów,

●  ograniczenie pokarmów i środków moczopędnych,

●  leczenie zaburzeń hormonalnych.

W warunkach prawidłowych ilość moczu oddanego w ciągu dnia wynosi ok. 2/3 ilości dobowej. Zaburzenie tej proporcji i zwiększenie ilości moczu oddanego w nocy występuje w takich chorobach, jak:

●  cukrzyca,

●  niektóre choroby nerek,

●  przewlekła niewydolność krążenia,

●  przerost gruczołu krokowego.

Zwiększone oddawanie moczu w nocy może wystąpić również u osób zdrowych, wypijających wieczorami znaczne ilości płynów.

Zatrzymanie oddawania moczu występuje najczęściej u mężczyzn w wieku podeszłym, jest zazwyczaj poprzedzone przerywanym oddawaniem moczu (małymi porcjami co kilkadziesiąt minut) lub oddawaniem go słabym strumieniem. Zazwyczaj wynika z ucisku na cewkę moczową przez otaczający ją powiększony gruczoł krokowy. Na ogół towarzyszy mu uczucie potrzeby oddawania moczu przy równoczesnej niemożności jego oddania lub oddawania w małych ilościach.

Postępowanie. Można podjąć w domu próby ułatwiające oddanie moczu przez:

●  zastosowanie ciepłych termoforów lub okładów na krocze,

●  podanie do odbytnicy czopka rozkurczowo-przeciwbólowego (do wyboru: Tolargin, Scopolan itp.),

●  podanie doustnie (po 1-2 tabletki) innych podręcznych leków rozkurczowo-przeciwbólowych (np. No-Spa).

Jeśli to postępowanie nie jest skuteczne, przy narastającym bólu należy chorego odwieźć do lekarza (lub wezwać pogotowie ratunkowe). Lekarz podejmie próbę odprowadzenia moczu cewnikiem lub też skieruje w tym celu chorego do szpitala.

Zobacz jeszcze: Krwiomocz