Stany przedrakowe i raki skóry

Przez określenie „stan przedrakowy” rozumie się zmianę skórną, która z dużym prawdopodobieństwem poprzedza rozwój raka skóry. Spośród wielu różnych jednostek najczęściej występują opisane poniżej.

Rogowacenie starcze, czyli słoneczne

Umiejscawia się najczęściej na twarzy, łysinie, brzegach małżowin usznych, grzbietach rąk. Początkowo zmiany są mało widoczne, częściej wyczuwa się je dotykiem jako miejsca szorstkie. Później zaznaczają się jako ogniska brunatnawe, pokryte silnie przylegającą szorstką łuską. Zmiany po złuszczeniu należy poddać elektrokoagulacji lub krioterapii.

Rogowacenie białe

Są to zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej, a także narządów płciowych. Te ostatnie wiążą się z zakażeniem wirusami brodawczaka o cechach rakotwórczych. W jamie ustnej wystąpieniu rogowacenia sprzyja palenie papierosów, a także długotrwały uraz błony śluzowej związany z uszkodzeniami zębów. Rogowacenie białe to początkowo porcelanowobiałe plamki, potem grudki, ewentualnie z nadżerkami, wreszcie białe brodawkowate rozrosty. Oprócz usunięcia wyżej wymienionych czynników przyczynowych w rogowaceniu białym stosuje się krioterapię.

Posłoneczne zapalenie czerwieni wargowej

Wargi, zwłaszcza dolna, są w szczególny sposób narażone na działanie promieni ultrafioletowych. Wielokrotna ekspozycja (rolnicy, wędkarze itp.) powoduje obrzęk, suchość, złuszczanie, czasem bolesne pęknięcia, wreszcie ogniska nacieczenia i brodawkowatego rozrostu.
Zapobieganie. Polega na stosowaniu specjalnych światłochłonnych szminek lub kremów do warg.
Leczenie. Powstałe zmiany leczy się kremami przeciwzapalnymi i złuszczającymi, w razie potrzeby elektrokoagulacją.

Brodawka łojotokowa

Jest to łagodny rozrost nabłonka. Występuje on na tułowiu, twarzy, karku, grzbietowej powierzchni dłoni. Zmiany mogą być pojedyncze lub mnogie, są ostro odgraniczone od zdrowej skóry, jasno- lub ciemnobrunatne, wyniosłe (grudkowe), o szorstkiej nierównej powierzchni. Czasem masy rogowe na powierzchni wykwitu mogą się samoistnie wykruszać, przez co zmiana przejściowo ulega spłaszczeniu, jednak po pewnym czasie znów odrasta. Zmiana nie jest złośliwa i nie ulega zezłośliwieniu.
Leczenie. Stosuje się krioterapię, elektrokoagulację, wycięcie.

Raki skóry

Na skórze występują: rak podstawnokomórkowy i rak kolczystokomórkowy. Pierwszy z nich zdarza się znacznie częściej (20 przypadków na 100 tys. ludności), drugi występuje 10-krotnie rzadziej.

Rak podstawnokomórkowy

Ma stosunkowo łagodniejszy przebieg niż rak kolczystokomórkowy, w zasadzie nie daje przerzutów, cechuje się jednak dużą siłą niszczącą tkanki. Najczęstszym umiejscowieniem jest nos (zwłaszcza jego boczna powierzchnia), kąt między nosem a dolną powieką, okolica przed- lub zauszna, co nie znaczy, że rak ten nie może pojawić się w dowolnym miejscu na skórze.
Objawy. Pierwszą zmianą jest mały guzek o średnicy ok. 3-4 mm, barwy cielistej, niebolesny. Następnie zmiana powiększa się, pełznie, pozostawiając w środku owrzodzenie lub bliznę, guzek o nierównej powierzchni lub ciemnym zabarwieniu.
W zaniedbanych przypadkach rozpad tkanek i zniszczenia mogą być bardzo duże.
Rozpoznanie. Ustala się na podstawie wycinka skórnego i badania histopatologicznego.
Leczenie – najskuteczniejsza i pod każdym względem najlepsza metoda to chirurgiczne usunięcie zmiany (proste wycięcie małej zmiany lub wycięcie z plastyką w przypadku dużego raka).

Rak kolczystokomórkowy

Jest złośliwszy od raka podstawnokomórkowego; daje przerzuty (głównie do węzłów chłonnych). Najczęstsze umiejscowienie to pogranicze skóry i błon śluzowych, a więc np. dolna warga, narządy płciowe, może jednak pojawić się w dowolnym miejscu na skórze, zwłaszcza na podłożu stanów przedrakowych. Rak ten ma postać guzka lub guza o brodawkowej powierzchni lub owrzodzenia o twardej podstawie. Jest niebolesny. Może mu towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.
Rozpoznanie: na podstawie wycinka ze zmiany.
Leczenie: przede wszystkim chirurgiczne.

Prof. dr hab. med. Jadwiga Bogdaszewska-Czabanowska

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować