Utrata przytomności

Przytomność jest stanem, w którym człowiek mniej lub bardziej świadomie reaguje na bodźce ze świata zewnętrznego. W badaniu neurologicznym przytomność ocenia się sprawdzając reakcje chorego na polecenia słowne i bodźce bólowe.
W stanie pełnej przytomności chory spontanicznie otwiera oczy, właściwie odpowiada na pytania dotyczące jego osoby i otoczenia oraz poprawnie wykonuje proste polecenia ruchowe. W przypadku płytkich zaburzeń przytomności chory otwiera oczy dopiero na głośne wezwanie lub po silnym bodźcu bólowym; odpowiedzi są nieadekwatne lub nie ma ich wcale, a nawet bardzo proste polecenia ruchowe nie są spełniane. Głęboko nieprzytomny chory nie otwiera oczu ani nie wypowiada żadnego słowa nawet po silnym bodźcu bólowym. Jedyną jego reakcją na ból może być nieświadome zgięcie lub wyprostowanie kończyn.
Stan zaburzeń przytomności może wystąpić nagle lub narastać stopniowo, w ciągu godzin i dni. Może on trwać bardzo krótko (kilka sekund) lub utrzymywać się przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Kilkusekundowe utraty przytomności wywołane są najczęściej omdleniem lub napadem padaczki. Są również typowe dla niewielkiego urazu głowy. Dłużej utrzymujące się stany zaburzeń przytomności nazywane są śpiączką. Jej przyczyną może być choroba mózgu lub choroby ogólnoustrojowe, np. cukrzyca powikłana hipoglikemią, zaburzenia rytmu serca, mocznica. Ponieważ każde zaburzenie przytomności o nieznanej przyczynie budzi podejrzenie poważnej choroby, powinno być ono przedmiotem dokładnego badania w warunkach szpitalnych.
Najczęstszym powodem chwilowej utraty przytomności u ludzi młodych jest omdlenie. Powstaje ono na skutek krótkotrwałego niedokrwienia mózgu wywołanego przejściowym zaburzeniem regulacji krążenia (ciśnienia krwi). Może ono wystąpić u zupełnie zdrowego człowieka, częściej jednak występuje u osób z tzw. dystonią neurowegetatywną, a także u chorych po przebytej infekcji lub urazie. Czynnikiem wywołującym omdlenie może być lęk (widok krwi), ból lub nagły wysiłek. Chory ma uczucie ogólnego osłabienia, zawroty głowy i zaburzenia widzenia, jego twarz staje się blada, na czole występuje pot. W badaniu stwierdza się spadek ciśnienia tętniczego i zwolnienie tętna. Czasem mogą pojawić się pojedyncze zrywania mięśniowe lub prężenia całego ciała. W stanie prostego omdlenia utrata przytomności zwykle jest niepełna, a chory po kilku minutach leżenia dochodzi w pełni do siebie i nie ma żadnych dolegliwości.
U osób starszych omdlenia są zwykle spowodowane jakąś chorobą lub przyjmowaniem leków, np. obniżających ciśnienie, antyarytmicznych, psychotropowych. Najczęstszym powodem omdlenia jest choroba serca i naczyń lub choroba układu nerwowego. Jedną z często spotykanych form takiego omdlenia jest tzw. omdlenie ortostatyczne. Dochodzi do niego w wyniku nagłego spadku ciśnienia tętniczego przy przejściu z pozycji leżącej do siedzącej lub stojącej. Inną formą takiego omdlenia jest omdlenie mikcyjne, występujące w czasie oddawania moczu, zwłaszcza w nocy, po nagłym wstaniu z łóżka.
Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować