Gazy drażniące

Chlor

Pierwiastek bardzo aktywny chemicznie, działa utleniająco. Jest rozpowszechniony w przyrodzie. Występuje w postaci związków nieorganicznych i organicznych. Elementarny chlor jest gazem zielonożółtym, cięższym od powietrza, o przenikliwej duszącej woni, działającym silnie żrąco na błonę śluzową (rozpuszczony tworzy kwas solny). Przyczyną masowych zatruć mogą być awarie przemysłowe przewodów lub zbiorników (butli). Indywidualne zatrucia zdarzają się wskutek nieprzestrzegania przepisów bhp w laboratoriach. Wolny chlor uwalnia się z wapna chlorowanego, stosowanego do dezynfekcji ścieków i ustępów.
Objawy zatrucia. Pieczenie, zaczerwienienie i obrzęk powiek, błony śluzowej, jamy ustnej i dróg oddechowych. W konsekwencji kaszel, duszność, sinica, obrzęk płuc. Przyczyną zgonu najczęściej jest obrzęk płuc lub głośni, później porażenie układu oddechowego lub niewydolność krążenia.
Pierwsza pomoc. Usunięcie osoby zatrutej ze skażonej atmosfery; zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych; podanie tlenu; zapewnienie całkowitego spokoju, ciepła (także w czasie transportu); usunięcie skażonej odzieży; zmycie skóry mydłem i obficie bieżącą wodą; przepłukanie spojówek bieżącą wodą.

Fluor

Pierwiastek gazowy, bardzo aktywny, silnie utleniający. Związek z wodorem (fluorowodór) i inne połączenia nieorganiczne i organiczne mają wielorakie zastosowanie w przemyśle. W żołądku ze związków fluoru uwalnia się wolny fluorowodór. Fluor w organizmie wiąże się silnie z wapniem, co prowadzić może do zmniejszenia jego stężenia w surowicy krwi (hipokalcemii) w stopniu groźnym dla życia.
Objawy zatrucia. Działanie miejscowe fluoru i fluorowodoru na skórę oraz błony śluzowe dróg oddechowych i przewodu pokarmowego jest zbliżone do działania chloru i kwasu solnego, toteż objawy zatruć tymi związkami są podobne. W działaniu ogólnym różnica polega na zmniejszonym stężeniu wapnia we krwi, towarzyszącym zatruciu fluorem i jego związkami (tężyczka, zaburzenia czynności serca).
Pierwsza pomoc. Jak w zatruciu chlorem i kwasami żrącymi.

Fosgen

Bezbarwny gaz używany był jako gaz bojowy. Powstawać może podczas rozkładu w wyższych temperaturach rozpuszczalników: trójchloroetylenu (tri) i czterochlorku węgla (tetra). Ten ostatni używany jest do gaśnic, co stwarza niebezpieczeństwo zatruć w czasie gaszenia ognia.
Objawy zatrucia. Uszkadza bezpośrednio nabłonek pęcherzyków płucnych. W przypadku dużych stężeń śmierć następuje po kilku minutach wśród objawów duszenia, zanim rozwinie się pełny obraz obrzęku płuc. W razie mniejszych stężeń na początku stwierdza się tylko podrażnienie spojówek i błony śluzowej górnych dróg oddechowych, natomiast obrzęk płuc występuje po kilkugodzinnym okresie utajenia. Są to na ogół ciężkie postacie obrzęku, trudne do opanowania, a w razie przeżycia pozostawiają trwałe uszkodzenia.
Pierwsza pomoc. Zapewnienie całkowitego spokoju i ciepła nawet bez jakichkolwiek objawów fizycznych; zabezpieczenie podstawowych czynności życiowych; podanie tlenu. Każda osoba, która miała kontakt z fosgenem, musi być skierowana do szpitala i pozostać co najmniej przez jedną dobę pod ścisłym nadzorem lekarskim.

Prof. dr hab. med. Janusz Pach

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować