Zaburzenia statyki narządu rodnego

Położenie narządów płciowych wewnętrznych kobiety zależy od właściwej współpracy wielu struktur anatomicznych, takich jak przednia ściana jamy brzusznej, układ mięśni i powięzi dna miednicy mniejszej, układ zawieszający i powięziowy pęcherza moczowego, pochwy i odbytnicy.
Prawidłowe położenie macicy uwarunkowane jest przez tzw. aparat podporowy i wieszadłowy. Aparat podporowy dla macicy stanowi bezpośrednio pochwa, a pośrednio przez pochwę dno miednicy mniejszej. Aparat wieszadłowy to układ parzystych więzadeł przyczepionych do punktu centralnego, jakim jest szyjka macicy, przypominający kształtem krzyż. Długie ramię tego krzyża tworzą więzadła łonowo-pęcherzowo-szyjkowe i więzadła krzyżowo-odbytniczo-maciczne. Ramię krótsze, ułożone czołowo, stanowi parzyste więzadło podstawowe macicy. Dodatkowo do aparatu wieszadłowego macicy należy parzyste więzadło obłe macicy, które rozpoczyna się w okolicy rogu macicy i przez kanał pachwinowy dochodzi w okolicę sromu.
Podstawowymi elementami dna miednicy mniejszej jest przepona miednicy i przepona moczowo-płciowa. Zasadniczą strukturą przepony miednicy są dwa mięśnie dźwigacze odbytu, które łączą się z sobą pośrodkowo i zamykają wychód miednicy mniejszej. Układ tych mięśni przypomina kształtem lejek skierowany szczytem ku dołowi. W środkowej części tego układu znajduje się otwór, przez który przechodzi odbytnica. W części przedniej położona jest tzw. szczelina moczowo-płciowa, zamknięta od dołu przez przeponę moczowo-płciową. W obrębie tej ostatniej znajdują się dwa otwory, przez które przechodzi cewka moczowa oraz pochwa. Przepona moczowo-płciowa ma w aparacie podtrzymującym zawartość miednicy mniejszej dużo mniejsze znaczenie niż przepona miednicy.
Zaburzenia statyki narządów płciowych w postaci nieprawidłowego położenia lub przemieszczeń pionowych są wynikiem niewydolności dna miednicy, aparatu wieszadłowego, mocującego twory miednicy mniejszej i (lub) ścian jamy brzusznej. Powoduje to zmianę kierunku ciśnienia w miednicy mniejszej z dogłowowego na doogonowy. Przemieszczenia pionowe prowadzą do powstania różnego stopnia przepuklin pochwowych, co jest wynikiem rozluźnienia struktur tworzących przepony miednicy. Z przepukliną pochwową zawsze współistnieje nadmierna ruchomość macicy. Rozluźnienie przepony miednicy jest prawie zawsze skutkiem rozdarcia lub rozciągnięcia tkanek przepony miednicy podczas porodu. Prowadzi to do powolnego osłabienia aparatu zawieszającego, a sprzyja temu długotrwały wpływ siły ciążenia w wyprostowanej pozycji ciała oraz gwałtowne wzrosty ciśnienia w jamie brzusznej, np. przy dźwiganiu, kaszlu lub kichaniu. Dodatkową przyczyną związaną z wiekiem jest osłabienie tkanki łącznej spowodowane zmniejszeniem stężenia hormonów płciowych, co szczególnie uwidacznia się po menopauzie. Nie bez znaczenia jest także osobniczo zmienna wartość tkanki łącznej.
Podział zaburzeń statyki narządu płciowego:
●  obniżenie przedniej ściany pochwy (cystocele),
●  obniżenie tylnej ściany pochwy (rectocele),
●  obniżenie macicy,
●  obniżenie zagłębienia maciczno-odbytniczego (enterocele),
●  uchyłek cewki moczowej.
W każdym z tych rodzajów wyróżniamy trzy stopnie. Trzeci stopień to całkowite wypadanie odpowiedniej struktury, np. przedniej ściany pochwy, macicy.
Objawy zaburzeń statyki. Małe, a czasami większe obniżenia pochwy mogą przebiegać bez charakterystycznych objawów. Często kobiety podają jednak uczucie wypadania macicy, uczucie ciążenia w podbrzuszu. Objawy te nasilają się podczas aktywności fizycznej, wysiłku, przy dłuższym staniu, kaszlu, kichaniu lub bieganiu. Obniżeniu narządu rodnego często towarzyszy nietrzymanie moczu. Może także występować częste oddawanie moczu i zwiększona tendencja do infekcji układu moczowego. Przy wypadnięciu całkowitym narządu rodnego może dojść do zatrzymania moczu lub trudności w jego oddawaniu. Często występują także owrzodzenia odleżynowe. Rzadziej spotykanymi objawami zaburzeń statyki są zaparcia, upławy, bóle krzyżowe, bóle pachwinowe.
Diagnostyka. Podstawowe znaczenia ma badanie pacjentki w pozycji leżącej z poleceniem parcia oraz w pozycji stojącej z równoczesnym oglądaniem wejścia do pochwy. Następnie bada się mięśnie dźwigacze odbytu i napięcie przedniej ściany brzucha.
Przy obniżeniu pochwy lub przy połączonym obniżeniu pochwy i macicy należy przeprowadzić diagnostykę nietrzymania moczu (patrz rozdział nietrzymanie moczu).

Leczenie:

Środki zachowawcze:
●  gimnastyka dna miednicy mniejszej (szczególnie zalecana u kobiet młodych),
●  terapia za pomocą estrogenów nie wpływających na błonę śluzową macicy poprawia napięcie i unaczynienie tkanek podporowych,
●  wkładki dopochwowe (zarezerwowane dla kobiet, u których przeciwwskazana jest operacja).
Leczenie operacyjne – istnieje wiele metod operacyjnych dostosowanych do rodzaju i stopnia zaburzeń statyki, schorzeń współistniejących i wieku kobiety.
U kobiet młodych należy dokonać rekonstrukcji dna miednicy. W razie konieczności zachowania macicy można wykonać operację unoszącą macicę (operacja menchesterska), lub inne operacje plastyczne pochwy i krocza, z zawieszeniem lub bez zawieszenia macicy.
U kobiet w okresie menopauzy wykonuje się często usunięcie macicy z jednoczesną operacją plastyczną pochwy i mięśni dna miednicy mniejszej.
U starszych kobiet można wykonać częściowe zaszycie pochwy.
Istotne znaczenie chroniące przed występowaniem zaburzeń statyki narządu płciowego ma profilaktyka. Polega ona na zapobieganiu urazom porodowym, przeciążeniom, chronicznemu kaszlowi, zaparciom i walce z otyłością. Duże znaczenie mają także odpowiednio dobrane ćwiczenia gimnastyczne.

Prof. dr hab. med. Antoni Basta, Dr n. med. Andrzej Szczudrawa, Dr n. med. Kazimierz Pityński

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować