Zarys anatomii narządu wzroku

Narząd wzroku składa się z gałki ocznej (oka), aparatu ochronnego oka, aparatu ruchowego (mięśni ocznych) oraz z części nerwowej, tj. drogi wzrokowej, łączącej siatkówkę oka ze strukturami mózgu.
Gałka oczna umieszczona jest w przedniej części oczodołu kostnego, w którym znajdują się liczne powięzie, tkanka tłuszczowa oraz mięśnie poruszające okiem. Przez oczodół biegnie do wewnątrz czaszki nerw wzrokowy, wychodzący z gałki ocznej. Oko ma kształt zbliżony do kuli. Jej ścianę stanowi biała błona łącznotkankowa, zwana twardówką, która przechodzi w umieszczoną z przodu, przezroczystą, pozbawioną naczyń krwionośnych, wypukłą rogówkę. Przez rogówkę widać tęczówkę z czarnym otworem źrenicznym w środku. Kolor oczu zależy od zabarwienia tęczówki. Źrenica oka zwęża się i poszerza dzięki działaniu mięśni tęczówki.
Poza tęczówką znajduje się druga, przejrzysta tkanka oka – dwuwypukła soczewka, przyczepiona na cienkich więzadełkach do znajdującego się poza tęczówką ciała rzęskowego. Soczewka nie ma naczyń krwionośnych i może zmieniać swój kształt dzięki skurczom mięśnia ciała rzęskowego. Między tylną częścią rogówki a tęczówką znajduje się przednia komora oka wypełniona płynem wewnątrzgałkowym, zwanym cieczą wodnistą, która odżywia tkanki oka i utrzymuje ciśnienie wewnątrzgałkowe.
Ciecz wodnista odpływa głównie przez tzw. kąt przesączania, który znajduje się w obwodowej części przedniej komory oka między podstawą tęczówki a twardówką. Wnętrze gałki ocznej wypełnione jest przezroczystą, galaretowatą substancją, tzw. ciałem szklistym.
Wewnętrzna warstwa gałki ocznej to siatkówka, błona światłoczuła, zbudowana z wielu warstw, w tym z komórek i włókien nerwowych. Elementami światłoczułymi siatkówki są pręciki reagujące na natężenie światła i czopki odpowiedzialne za widzenie barw. Włókna nerwowe wychodzące z komórek siatkówki tworzą tarczę nerwu wzrokowego, która jest początkiem nerwu wzrokowego i drogi wzrokowej, biegnącej przez całe mózgowie do części potylicznej, gdzie w korze mózgowej znajduje się ośrodek wzrokowy, w którym odbierane są i analizowane wrażenia wzrokowe. Najważniejszą częścią siatkówki jest tzw. plamka, od której zależy ostrość widzenia i rozpoznawanie barw.
Między siatkówką a twardówką znajduje się naczyniówka, tworząca wraz z ciałem rzęskowym i tęczówką błonę naczyniową oka tzw. jagodówkę.
Gałka oczna jest bogato unaczyniona i unerwiona. Porusza się w oczodole dzięki ruchom mięśni unerwionych przez nerwy czaszkowe. Mięśnie przyczepiają się do tylnej ściany oczodołu i do twardówki.
Oko chronione jest przez powieki, fałdy skórno-mięśniowe. Część skórna jest luźna i tworzy fałdy, a biegnący pod nią mięsień okrężny oka umożliwia zamykanie powiek. Górna powieka unosi się dzięki działaniu mięśnia dźwigacza powieki. Rusztowanie powieki tworzą wygięte blaszki z tkanki łącznej, tzw. tarczki. Znajdujące się w nich gruczoły uchodzą w brzegu powiek, zawierają treść łojowatą, namaszczającą powieki i wchodzącą w skład płynu łzowego. W brzegach powiek rosną rzęsy, zaopatrzone w gruczoły łojowe. Rzęsy oraz brwi stanowią dodatkową ochronę gałki ocznej.
Wewnętrzną część powiek i przednią część gałki ocznej do brzegu rogówki wyściela spojówka, cienka błona śluzowa bogato unaczyniona i zawierająca liczne gruczoły. Po zamknięciu powiek spojówka i jej wiotkie fałdy tworzą worek spojówkowy, do którego wpływają łzy z gruczołów łzowych, umieszczonych w górnej, zewnętrznej części oczodołu. Wydzielina gruczołów łzowych i wydzielina gruczołów spojówki oraz gruczołów tarczek powiek tworzą słony płyn łzowy, który wytwarza się nieustannie i utrzymuje wilgotność rogówki, spojówki oraz działa bakteriobójczo. Łzy gromadzą się w kącie przyśrodkowym szpary powiekowej i odpływają przez znajdujące się w powiekach otworki i kanaliki łzowe do worka łzowego, a stamtąd przez kanał nosowo-łzowy do jamy nosowej. Nadmiar łez wypływa z worka spojówkowego na zewnątrz. Różne choroby i uszkodzenia oka powodują łzawienie. Towarzyszy ono także kichaniu, kaszlowi i wymiotom.
Nadmierne wydzielanie łez pod wpływem czynników psychicznych nazywamy płaczem.
Prof. dr hab. med. Helena Żygulska-Mach

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować