Urazy czaszkowo-mózgowe

Wywołane są urazem bezpośrednio działającym na głowę lub urazem pośrednim. O uszkodzeniu struktur mózgowych decyduje nie sama siła działająca na głowę, lecz wywołany nią gwałtowny ruch głowy. Wyróżniamy urazy głowy otwarte i zamknięte.
W urazach otwartych dochodzi do przerwania ciągłości powłok i kości czaszki. Spośród złamań kości czaszki wyróżniamy złamania sklepienia i złamania podstawy czaszki. W wyniku takiego urazu dochodzi do komunikacji wnętrza czaszki ze światem zewnętrznym. Tu o rozległości uszkodzeń wewnątrzczaszkowych nie decyduje wygląd rany, a stopień zaburzeń reaktywności chorego. W urazach zamkniętych nie ma przerwania ciągłości powłok i nie towarzyszy im uszkodzenie opony twardej, niemniej jednak zdarzają się różne postacie uszkodzenia mózgu. Występować może zespół wstrząśnienia mózgu, zespół stłuczenia mózgu i zespół ucisku mózgu.
Pierwsza pomoc. Chorym z urazem czaszkowo-mózgowym należy udzielić natychmiastowej pomocy. Chorzy nieprzytomni powinni mieć zabezpieczoną drożność dróg oddechowych, przez wyciągnięcie języka i usunięcie z ust śluzu i wymiocin. Poszkodowanych oddychających, u których nie ma innych ciężkich obrażeń, można ułożyć na boku.
W razie zatrzymania czynności serca należy wykonać pośredni masaż serca połączony ze sztucznym oddychaniem. Rany głowy należy zaopatrzyć sterylnym opatrunkiem. W razie obfitego krwawienia z rany głowy założyć ostrożnie opatrunek uciskowy. Przy przenoszeniu chorego na nosze transportowe należy unieruchomić głowę, tułów i kończyny. Należy dążyć do możliwie jak najszybszego przetransportowania chorego do szpitala.
Większość urazów czaszkowo-mózgowych objawia się wstrząśnieniem mózgu, które cechuje się utratą przytomności trwającej od kilku sekund do kilku lub kilkunastu minut, jako następstwo gwałtownego urazu głowy. Jest ono wynikiem dysfunkcji mózgu. Występuje również niepamięć wsteczna, czyli wygaszenie z pamięci samego momentu wypadku, a czasem nawet wydarzenia poprzedzającego uraz. Objawy występują zwykle w ciągu 3 dni. Każdy chory nieprzytomny z urazem czaszkowo-mózgowym powinien być hospitalizowany i poddany obserwacji.
Następstwem urazu czaszkowo-mózgowego może być stłuczenie mózgu, które jest strukturalnym uszkodzeniem dotyczącym zwykle powierzchni mózgu. Przejawia się wynaczynieniem krwi, martwicą tkanki mózgowej z następowym obrzękiem. Wczesnym objawem jest zwykle utrata przytomności, o różnym czasie trwania, zwykle dłuższym niż przy wstrząśnieniu mózgu. We wczesnym okresie po urazie nie można odróżnić stłuczenia od wstrząśnienia. Stłuczenia może doznać każda okolica mózgowia. Objawy zależą od rozległości uszkodzenia oraz stłuczonej okolicy. Chory wymaga obserwacji i leczenia szpitalnego.
Zespół ucisku mózgu (zespół ciasnoty wewnątrzczaszkowej) jest spowodowany przyrostem zawartości wewnątrzczaszkowej spowodowanej krwiakiem lub obrzękiem mózgu. Mózg, który jest prawie nieściśliwy, ma niewielkie możliwości kompensacyjne i źle znosi narastający ucisk. Po zamkniętym urazie czaszkowo-mózgowym z krótkotrwałą utratą przytomności chory odzyskuje przytomność, aby po pewnym czasie nastąpiło stopniowe wygaszanie świadomości, aż do utraty przytomności. Objawom tym może towarzyszyć jednostronny niedowład lub objawy padaczkowe. Są one wynikiem narastającego ucisku mózgu przez tworzący się krwiak. Krwiak tętniczy narasta szybko, wyzwalając burzliwe objawy występujące w ciągu jednej do kilku godzin. Chory wymaga szybkiej diagnostyki radiologicznej (badanie tomograficzne głowy) lub neurochirurgicznej i szybkiego operacyjnego usunięcia krwiaka. Takie postępowanie daje szansę przeżycia i pełnego powrotu do zdrowia.
Inną przyczyną pourazowego ucisku mózgu jest obrzęk mózgu. Może wystąpić w każdej postaci urazu czaszkowo-mózgowego, nieraz rozwija się wkrótce po urazie. Powstanie ostrego obrzęku mózgu wyzwala zwykle niedotlenienie. Objawy mogą być podobne do krwiaka wewnątrzczaszkowego. Rozstrzygnięcie przynosi badanie tomografii komputerowej, które pozwala z całkowitą pewnością wykluczyć obecność krwiaków wewnątrzczaszkowych i jednoznacznie rozpoznać obrzęk mózgu. Chory wymaga leczenia farmakologicznego w warunkach szpitalnych.
Prof. dr hab. med. Tadeusz Niedźwiedzki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować