Szczepienia dzieci w wieku szkolnym

Szczepienia ochronne są jednym z najistotniejszych elementów zapobiegania ciężkim chorobom i ich powikłaniom.
Szczepienie dzieci polega na podawaniu:
– szczepionek, czyli produktów zawierających żywe, atenuowane (osłabione) lub zabite mikroorganizmy, albo części tych mikroorganizmów, posiadające własności wytwarzania odpowiedzi immunologicznej (odporności) i zabezpieczenia przed wystąpieniem choroby;
– anatoksyn – produktów zawierających zmodyfikowaną toksynę bakteryjną, która nie jest szkodliwa dla biorcy, ale posiada właściwości pobudzania produkcji przeciwciał, celem wytworzenia odporności i zabezpieczenia przed wystąpieniem inwazyjnego zakażenia.
Źródłem antygenu szczepionkowego, czyli elementu indukującego odporność, mogą być:
– żywe, atenuowane wirusy lub bakterie (np. szczepionka przeciw odrze lub gruźlicy),
– zabite wirusy lub bakterie (np. szczepionka przeciw chorobie Heinego-Medina typu IPV czy szczepionka przeciw cholerze),
– toksoid bakterii – rodzaj toksyny wytwarzanej przez bakterię (np. szczepionka przeciw tężcowi czy błonicy),
– części mikroorganizmu mające zdolność pobudzania odporności, np. DNA (np. szczepionka przeciw pneumokokom),
– antygeny uzyskane drogą inżynierii genetycznej (np. szczepionka przeciw WZW).
Podanie szczepionki ma wyzwolić w organizmie szczepionego dziecka odpowiedź, która ma naśladować naturalną odpowiedź immunologiczną, jaka występuje po zakażeniu mikroorganizmem i jest bezpieczna dla biorcy. Polega ona na produkcji swoistych przeciwciał (tzw. odpowiedź humoralna) lub wytwarzaniu odpowiednich komórek „odpornościowych” (tzw. odporność komórkowa).
Stosowanie szczepionek zawierających żywe, atenuowane wirusy najczęściej wywołuje długotrwałą odporność już po zakończeniu podstawowego cyklu szczepień. W przypadku szczepionek bakteryjnych, w celu uzyskania długotrwałej odporności konieczne jest natomiast podawanie cyklu dawek przypominających (co kilka lat) po zakończeniu podstawowego cyklu szczepień.
Szczepienia dzieli się na obowiązkowe i zalecane.
Szczepieniom obowiązkowym podlegają dzieci i dorośli, zgodnie z ustalonym kalendarzem szczepień. Są to szczepienia bezpłatne. Uchylanie się dzieci i młodzieży od tych szczepień niesie za sobą konsekwencje administracyjne ze strony służb epidemiologicznych. Realizacja programu szczepień obowiązkowych wyeliminowała wiele bardzo groźnych, a nawet śmiertelnych, chorób wieku dziecięcego (błonica, koklusz, choroba Heinego-Medina).
Szczepienia zalecane są nieobowiązkowe i nie są finansowane ze środków Ministerstwa Zdrowia. Jednak w ich ramach podawane są szczepionki, które zapobiegają szeregowi chorób dzieci i młodzieży. Niektóre z tych chorób są groźne dla zdrowia i życia, np. inwazyjna choroba pneumokokowa i meningokokowa, inne nie są „śmiertelne”, ale ich przebieg, niekiedy konieczność hospitalizacji lub ewentualne powikłania decydują o tym, że rodzice wolą zaszczepić swoje dziecko.

Szczepienie dzieci w wieku szkolnym

Kwalifikację do szczepień ochronnych przeprowadza lekarz na podstawie wywiadu od rodziców, po uwzględnieniu przeciwwskazań trwałych i okresowych oraz po zbadaniu dziecka.
Wskazania do czasowego odroczenia szczepienia to przede wszystkim ostra choroba przebiegająca z gorączką. Jeśli chodzi o przeciwwskazania stałe, dotyczące poszczególnych szczepień, to jest ich niewiele – są to pojedyncze przewlekłe choroby.
Wywiad, zbierany przed szczepieniem od rodziców lub opiekunów dziecka, ma charakter tzw. wywiadu przesiewowego.
Obejmuje on następujące pytania:
– jaki jest stan zdrowia dziecka w dniu szczepienia,
– czy dziecko jest uczulone na jakieś leki i/lub pokarmy,
– czy u dziecka kiedykolwiek występowała poważna reakcja na szczepienie,
– czy dziecko choruje na choroby przewlekłe,
– czy u dziecka występowały drgawki lub inne nieprawidłowości ze strony układu nerwowego,
– czy dziecko choruje na nowotwór złośliwy,
– czy w ciągu ostatnich 3 miesięcy dziecko było leczone sterydami, lekami przeciwnowotworowymi lub było poddawane radioterapii,
– czy w ciągu minionego roku dziecko otrzymywało krew, preparat krwi lub immunoglobulinę,
– czy w przypadku nastolatki istnieje ryzyko zajścia w ciążę w ciągu najbliższego miesiąca,
– czy w ciągu ostatnich 4 tygodni dziecko otrzymywało jakąkolwiek szczepionkę?
Poniżej omówiono szczepienia wykonywane w poszczególnych grupach dzieci i młodzieży szkolnej, uwzględniając podział na szczepienia obowiązkowe i zalecane.

W wieku 6 lat (klasa 0)

Obowiązkowe szczepienia to dawka przypominająca szczepionki przeciw błonicy, kokluszowi (tzw. szczepionka acelularna) i tężcowi oraz doustna szczepionka przypominająca przeciwko chorobie Heinego-Medina.
Szczepienia zalecane to szczepienie przeciw grypie (wskazaniami są przewlekle choroby typu astma, cukrzyca, niewydolność krążenia, niewydolność oddechowa, choroby nerek) oraz szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu A u dzieci i młodzieży, które nie chorowały na tę chorobę i wyjeżdżają do krajów o wysokiej zachorowalności na ten typ żółtaczki. Informacje o tym, jakie to kraje, posiadają terenowe stacje sanitarno-epidemiologiczne.

Między 10. a 12. rokiem życia

Szczepienie obowiązkowe to uodpornienie przeciwko odrze, śwince i różyczce (w 10. roku życia u obojga płci). Dziewczęta, które nie zostaną zaszczepione w 10. roku życia, otrzymują szczepionkę między 11. a 12. rokiem życia.
Szczepieniem zalecanym jest szczepienie przeciw grypie. Wskazania do jego wykonania są takie same jak w poprzedniej grupie wiekowej.

W 14. roku życia

Szczepienia obowiązkowe to podanie dawki przypominającej szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B oraz dawki przypominającej szczepionki przeciwko błonicy i tężcowi.
Natomiast szczepienia zalecane to:
– szczepienie przeciw grypie – wskazania jak w młodszych grupach wiekowych,
– szczepienie polisacharydową szczepionką przeciwko meningokokom typu A i C lub szczepionką skonjugowaną typu C
– szczepienie szczepionką polisacharydową przeciwko pneumokokom, jeśli dziecko otrzymało dawkę tej szczepionki między 2. a 5. rokiem życia i należy do tzw. grup ryzyka (przewlekłe choroby serca, płuc, cukrzyca, nabyte zaburzenia odporności, dzieci po usunięciu śledziony).

W wieku 19 lat (zwykle jest to ostatnia klasa szkoły średniej)

Szczepienie obowiązkowe to szczepienie przeciwko tężcowi. Dodatkowo zalecane jest szczepienie przeciw grypie – według wcześniej opisanych wskazań.

lek. med. Grażyna Słodek, specjalista pediatrii (2008-09-25)

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować

Spis tematów

Szczepienie dzieci w wieku szkolnymW wieku 6 lat (klasa 0)Między 10. a 12. rokiem życiaW 14. roku życiaW wieku 19 lat (zwykle jest to ostatnia klasa szkoły średniej)