Drogi przenoszenia (transmisji) zakażenia

Epidemiologia jest nauką zajmującą się warunkami i okolicznościami, w których dochodzi do licznych zachorowań na choroby zakaźne. Znajomość tych zależności umożliwia skuteczną obronę przed zachorowaniami, czyli zapobieganie.
Zasięg choroby zakaźnej może być różny. Jeśli zachorowania występują w pojedynczych odosobnionych przypadkach, niekoniecznie z sobą powiązanych, mówimy o zachorowaniach sporadycznych. Stałe występowanie wśród ludności choroby zakaźnej, w liczbie przypadków utrzymującej się na rozpatrywanym terenie od lat na podobnym poziomie, nazywamy endemią.
O epidemii mówimy wówczas, gdy w określonej populacji i określonym czasie występują zachorowania w liczbie przypadków wyraźnie większej niż zwykle.
Pandemia to gwałtownie szerząca się epidemia, ogarniająca duże tereny kraju lub kilka krajów czy nawet części świata.
Istnieje kilka sposobów szerzenia się chorób zakaźnych. Najczęstszy to droga wziewna, czyli kropelkowa, w której zarazki dostają się do górnych dróg oddechowych z powietrza. Utrzymują się tam przy życiu w drobnych kropelkach śluzu lub śliny wyrzuconych z jamy nosowo-gardłowej osoby chorej, podczas kaszlu czy kichania.
Z chorobami przenoszonymi tą drogą walka praktycznie jest niemożliwa, szerzą się bardzo łatwo, co stwarza poważny i trudny problem w zapobieganiu, zwłaszcza w zbiorowiskach dziecięcych czy szpitalnych.
W ten sposób dochodzi do zachorowania na grypę, ospę wietrzną, krztusiec i inne.
Poza drogą kropelkową do zakażenia może dojść przez przewód pokarmowy drobnoustrojami chorobotwórczymi znajdującymi się w żywności lub wodzie. Choroby szerzące się przez przewód pokarmowy często występują w okresach letnich, niemal wszystkie są skutkiem złych warunków sanitarnych i nieprzestrzegania higieny osobistej. Są to tzw. choroby brudnych rąk. W tej grupie chorób trzeba szczególnie pamiętać o zanieczyszczeniach gleby i wód przez wydaliny ludzi i zwierząt oraz wszelkie odpadki i nieczystości.
Przykładem zachorowań szerzących się drogą pokarmową jest wirusowe zapalenie wątroby typu A, czerwonka, zatrucia pokarmowe wywołane przez pałeczki Salmonella czy gronkowce.
Najczęstszym źródłem tych zakażeń są: mięso i jego przetwory, mleko i przetwory mleczne, ryby wtórnie zakażone w czasie sporządzania, przechowywania czy dystrybucji.
Człowiek również może ulec zakażeniu przez styczność bezpośrednią lub pośrednią z drobnoustrojami chorobotwórczymi, jest to tzw. droga kontaktowa. Kontakt może być bardzo ścisły, np. w zakażeniach rodzinnych, lub dość luźny, np. w szkole czy zakładzie pracy, przez przedmioty, których używał nosiciel.
Występowaniu niektórych chorób sprzyjają tzw. wrota zakażenia (np. przerwanie ciągłości skóry). Typowym przykładem jest tutaj wścieklizna – groźna choroba odzwierzęca, która zawsze kończy się śmiercią. Do występowania innych potrzebni są tzw. przenosiciele, których rola w szerzeniu się chorób zakaźnych jest ogromna. Najczęściej przenosicielami są stawonogi, a wśród nich owady, przenoszące zarazki ze źródła zakażenia bezpośrednio na osobnika wrażliwego bądź pośrednio, zakażając żywność lub inne przedmioty, z którymi ma kontakt wrażliwy osobnik.
Zarazki mogą bytować w naturalnym, biologicznym środowisku, stanowiącym jego rezerwuar. Dla większości zarazków rezerwuarem jest człowiek, co nie wyklucza istnienia w otaczającym nas środowisku wielu wtórnych źródeł, których aktywność i czas utrzymywania się zależą od adaptacyjnych zdolności określonego zarazka. Niektóre zarazki, głównie dzięki formom przetrwalnikowym, zapewniają sobie warunki rozwoju i przetrwania, np. w ziemi. Są to zarazki tężca, zgorzeli gazowej czy jadu kiełbasianego.
lek. med. Jolanta Czyżowska

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować