Zapobieganie chorobom układu krwiotwórczego

Leczenie zaistniałych chorób układu krwiotwórczego, zwłaszcza stanów hipoplastycznych, aplastycznych oraz proliferacyjnych, jest trudne, złożone i długotrwałe, szczególną uwagę należy zatem zwrócić na zapobieganie ich występowaniu. Wprawdzie przyczyny powstawania w wielu przypadkach nie są jednoznaczne i ściśle sprecyzowane, jednak wiele obserwacji doświadczalnych i klinicznych wskazuje na konkretne możliwości realnego profilaktycznego przeciwdziałania ich powstawaniu. Jest to możliwe m.in. przez właściwą postawę i kształcenie odpowiednich nawyków w życiu codziennym.
Niedokrwistości niedoborowe wymagają przede wszystkim racjonalnego, urozmaiconego, regularnego odżywiania się, mającego zapewnić organizmowi podaż wszystkich substratów, niezbędnych w procesie wytwarzania i dojrzewania czerwonych krwinek.
Przeciwdziałać również trzeba stanom i sytuacjom, które pośrednio lub bezpośrednio upośledzają przyswajalność i wykorzystanie niezbędnych czynników (np. nieżytom bezkwaśnym żołądka, zespołom złego wchłaniania).
Przyczyn samoistnych rozrostów układu czerwonokrwinkowego nie znamy, dlatego trudno sugerować racjonalne zapobieganie im.
Zapobieganie wtórnym rozrostom układu czerwonokrwinkowego (czyli poliglobuliom odczynowym) polega na zapobieganiu przewlekłym nieżytom oskrzeli i innym chorobom płuc, doprowadzającym do niedotlenienia krwi oraz tkanek organizmu, a w konsekwencji do wtórnej poliglobulii. W postępowaniu tym nie można pominąć zdecydowanie niezbędnego zlikwidowania nałogu palenia tytoniu, stanowiącego istotne podłoże przewlekłych nieżytów, rozstrzeni oskrzeli i rozedmy płuc.
Zapobieganie stanom hipoplastycznym i aplastycznym szpiku kostnego, a także stanom proliferacyjnym układu białokrwinkowego, polega przede wszystkim na:
●  unikaniu bądź likwidowaniu wszelkich sytuacji i czynników upośledzających sprawność immunologiczną organizmu,
●  unikaniu kontaktu z czynnikami, które mogą pogłębiać bądź wyzwalać zaburzenia chromosomalno-genetyczne i w ten sposób sprzyjać proliferacji (jak promieniowanie jonizujące, różne związki organiczne rtęci, benzen i in.),
●  unikaniu i świadomym usuwaniu wszelkich domniemanych źródeł zakażenia wirusami onkogennymi, którymi mogą być np. ścieki i doły kloaczne, bydło chorujące na wirusowe choroby zakaźne, drób chorujący na erytroblastozę lub chorobę Mareka,
●  ograniczeniu źródeł i kontaktu z wszelkiego rodzaju czynnikami powodującymi pośrednio bądź bezpośrednio uszkodzenie szpiku lub rozrost białaczkowy (jak promieniowanie jonizujące, substancje chemiczne powszechnie „zalewające” środowisko współczesnego człowieka – pestycydy, detergenty, rozpuszczalniki itd.).
Działanie szkodliwe wielu wymienionych czynników obecnie jednoznacznie udowodniono lub przynajmniej podejrzewa się je o to.
Spośród licznych kontaktów w życiu codziennym z chemicznymi środkami należy unikać rtęciowych zapraw nasiennych, DDT i jego pochodnych, grzybobójczych i owadobójczych środków konserwujących drewno i innych pestycydów, różnorakich detergentów, rozpuszczalników, lakierów, chemicznych środków konserwujących produkty spożywcze, nitrozoamin lub substratów do ich wytwarzania (w postaci np. mocznika, saletry oraz różnorakich innych azotynów czy azotanów) itd. Należy również dbać o higieniczny, regularny tryb życia i w ten sposób zapewnić odporność na wszelkie znane i bliżej nie znane czynniki środowiskowe wpływające codziennie na organizm człowieka.
Wśród nieswoistych, przeciwrozrostowych czynników profilaktycznych należy szczególnie podkreślić dbałość o odpowiedni skład biochemiczny organizmu, o zapewnienie mu odpowiedniego stężenia pierwiastków niezbędnych do prawidłowego, codziennego funkcjonowania (np. magnezu, selenu), a także odpowiednią podaż witamin C i E oraz produktów spożywczych obficie je zawierających.
Domowa opieka pielęgniarsko-lekarska w skazach krwotocznych została omówiona w podrozdziałach poświęconych poszczególnym typom skaz krwotocznych. W innych podrozdziałach tego rozdziału znajdują się bardziej szczegółowe wskazówki dotyczące domowej pomocy pielęgniarsko-lekarskiej w okresie przed przybyciem lekarza, jak też w sytuacjach, gdy chory po ustaleniu rozpoznania i leczenia kontynuuje dalsze leczenie podtrzymujące w domu. W tym ostatnim przypadku – co z naciskiem należy tu podkreślić – trzeba zwracać uwagę na regularność i właściwe zażywanie leków zaleconych przez lekarza.
Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować