Ważniejsze zabiegi ratownicze stosowane w ostrych zatruciach

W myśl ogólnych zasad postępowania w ostrych zatruciach do najważniejszych zabiegów ratowniczych należy zaliczyć te, które mają na celu utrzymanie podstawowych czynności życiowych, tj. oddychania i krążenia.
Zabiegi wchodzące w zakres tego postępowania opisano w artykule pt. „Reanimacja i postępowanie w stanach nagłego zagrożenia życia” i tam należy szukać objaśnień dotyczących wskazań i wykonywania takich czynności, jak: układanie nieprzytomnych, udrażnianie dróg oddechowych, sztuczne oddychanie, masaż pośredni serca, prawidłowe zabezpieczenie transportu. Ze względu na różnice wskazań lub postępowania w ostrych zatruciach odrębnego omówienia wymagają poniższe metody i środki.

Wywoływanie wymiotów

W zatruciach drogą doustną szybkie usunięcie nie wchłoniętej trucizny można uzyskać przez sprowokowanie wymiotów. Jest to mniej skuteczny sposób niż płukanie żołądka, jednak ze względu na łatwość wykonania, godny polecenia. Odruchy wymiotne wywołujemy przez drażnienie tylnej ściany gardła (palcem, szpatułką lub piórkiem) lub podanie do wypicia ciepłego stężonego roztworu soli kuchennej (łyżka stołowa na szklankę wody).
Oba zabiegi można powtarzać na zmianę wielokrotnie aż do uzyskania przejrzystej treści. Nie wolno wymiotów prowokować u chorych nieprzytomnych, z drgawkami, w zatruciach substancjami żrącymi, rozpuszczalnikami organicznymi i substancjami łatwo pieniącymi się (szampony, detergenty, mydła).

Przeczyszczenie

W celu usunięcia trucizny z jelit stosujemy środki przeczyszczające. Jako najpewniejsze i najbezpieczniejsze podajemy siarczan sodowy (sól glauberska) w ilości 20,0 g (1-2 łyżki stołowe) w szklance ciepłej wody. Nie wolno stosować środków przeczyszczających, których działanie polega na drażnieniu błony śluzowej jelit, takich jak: kalomel, aloes, kaskara i in. W zatruciach substancjami rozpuszczalnymi w tłuszczach, np. fosforem, rozpuszczalnikami organicznymi (tri, benzyna, czterochlorek węgla), aniliną, pestycydami nie wolno stosować oleju rycynowego.
W zatruciach wymienionymi substancjami szczególnie wskazane jest podanie razem z solą glauberską parafiny, która zapobiega ich dalszemu wchłanianiu z jelit. Zasady te powinny obowiązywać w zatruciach nieznanymi substancjami. Środków przeczyszczających nie wolno stosować w zatruciach substancjami żrącymi (kwasami, zasadami, solami metali ciężkich) i w stanach odwodnienia.

Odtrutki nieswoiste

Węgiel leczniczy (węgiel aktywowany). Jest ogólną odtrutką o najszerszym zastosowaniu w zatruciach doustnych. Odznacza się dużą siłą adsorpcyjną i jest zupełnie obojętny dla organizmu. Szczególnie wskazany jest w zatruciach alkaloidami, grzybami, barbituranami, salicylanami, chininą. Dawka 20-30 g (2-4 łyżki stołowe węgla) w 200-400 ml wody.
Białko jaj kurzych. Tworzy związki nierozpuszczalne z metalami ciężkimi oraz działa zobojętniająco i osłaniająco w zatruciach kwasami, zasadami. Stosuje się białko z 3-4 jaj na 1/2 l wody.
Mleko odtłuszczone. Ma podobne zastosowanie jak białko jaj kurzych. Ponadto zawarte w nim sole wapnia wiążą takie trucizny, jak kwas szczawiowy i fluorki. Jest ono przeciwwskazane w zatruciach substancjami rozpuszczalnymi w tłuszczach. Praktycznie więc mleko należy stosować tylko w zatruciach substancjami żrącymi.
Mąka (skrobia) zbożowa, kukurydziana, ryżowa, kartoflana w zawiesinie wodnej stosowana jest w zatruciu jodem (jodyną), a także innymi substancjami żrącymi.
Tlen. Leczenie tlenem wskazane jest we wszystkich stanach prowadzących do obniżenia wysycenia tlenem hemoglobiny we krwi tętniczej (hipoksemii).
W zatruciach niemal zawsze musimy się liczyć z możliwością powstania hipoksemii. W zatruciach tlenkiem węgla, siarkowodorem, cyjanowodorem tlenoterapia jest leczeniem z wyboru. Nigdy jednak nie należy zapominać, że podanie tlenu nie zastąpi prawidłowego oddychania, tj. zabiegów koniecznych do przywrócenia i utrzymania drożności dróg oddechowych oraz sztucznego oddychania.

Prof. dr hab. med. Janusz Pach

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować