Urazy i złamania nosa

Nos dzięki budowie złożonej z elementów o różnej sprężystości jest dość elastyczny i bez groźnych następstw przejmuje skutki urazów o ograniczonej energii. Większe urazy powodują pęknięcia lub złamania nosa, głównie kości nosowych i części kości sąsiednich, co objawia się zniekształceniem nosa, przemieszczeniem do boku lub powstaniem zagłębienia („siodełka”) w górnej części. Prawie zawsze towarzyszy temu krwawienie (krwotok) z nosa.

Po krótkim czasie pojawia się obrzęk części miękkich nosa oraz narastające trudności w oddychaniu przez nos.

Pomoc w warunkach domowych w urazie nosa polega na ułożeniu chorego w pozycji siedzącej lub półleżącej z głową pochyloną ku dołowi. Chodzi o to, aby w razie krwawienia krew nie spływała do gardła. Można również podać choremu leki przeciwbólowe w tabletkach, np. Pyralginum, Veramid. Szybkie przewiezienie chorego do gabinetu laryngologicznego (poradnia, ostry dyżur) jest konieczne, ponieważ pomoc specjalistyczna zaraz po urazie może uchronić chorego przed późnymi następstwami urazu, powikłaniami lub koniecznością leczenia operacyjnego.

Jednak po zaopatrzeniu przez specjalistę należy pamiętać przez co najmniej kilka tygodni od doznanego urazu o możliwościach powstawania po urazie nosa późnych następstw i powikłań, jak:

●  krwawienie z jednego przewodu nosowego po 7-10 dniach lub później,

●  pojawienie się jasnego, wodnistego płynu wydobywającego się z jednego przewodu nosowego,

●  narastające trudności w oddychaniu przez nos, przez stopniowe zmniejszanie się obu- lub jednostronnej drożności nosa,

●  odma podskórna powiek: gromadzenie się powietrza pod powiekami zwężające szparę powiekową z charakterystycznym trzeszczeniem wyczuwanym przy delikatnym dotykaniu palcami,

●  ból i zaczerwienienie skóry nosa, podwyższona temperatura.

Wszystkie te objawy lub podobne, występujące pojedynczo albo w zespole objawów, wymagają porady laryngologa.

Krwawienie z nosa należy traktować jako sygnał świadczący o istnieniu nieprawidłowości miejscowych w nosie lub ogólnych, dotyczących innych niż nos narządów lub układów.

Najczęstsze przyczyny miejscowe:

●  zmiany zapalne błony śluzowej nosa (ostry i przewlekły nieżyt),

●  urazy zewnętrzne nosa, wysychanie błony śluzowej,

●  uszkodzenie naczyń krwionośnych przegrody nosa wdychanymi związkami chemicznymi,

●  ciała obce, guzy złośliwe i niezłośliwe.

Do przyczyn ogólnych należą:

●  zmiany we krwi i naczyniach krwionośnych,

●  nadciśnienie tętnicze,

●  miażdżyca naczyń obwodowych,

●  ostre choroby zakaźne (grypa, odra, błonica),

●  zaburzenia w miesiączkowaniu,

●  przebywanie na dużych wysokościach.

Postępowanie w krwawieniach z nosa polega na:

●  ułożeniu chorego w pozycji półsiedzącej, z głową uniesioną wysoko i nieco pochyloną do przodu,

●  położeniu zimnego okładu na czoło, nasadę nosa oraz kark,

●  ściśnięciu nosa przez kilka minut opuszkami palców.

Krwawienie zaczyna się zwykle nagle i prawie zawsze z jednego przewodu nosowego. W takiej sytuacji należy w pozycji siedzącej pochylić głowę lekko ku przodowi, oddychać spokojnie i regularnie przez usta. Opuszką dużego palca przycisnąć nos po stronie krwawiącej w taki sposób, aby wiotka ściana boczna nosa wywarła ucisk na krwawiące naczynie przegrody nosa. Ucisk utrzymać przez 5-10 minut. Większość krwawień udaje się w ten sposób zatamować. Przez następne kilkanaście godzin należy powstrzymać się od czyszczenia nosa, a potem dopiero wydmuchać ostrożnie skrzepy z nosa.

W czasie krwawienia i podczas jego tamowania należy starać się, aby krew nie spływała do gardła, działa ona bowiem toksycznie, wywołując nudności, wymioty i omdlenia. Z tymi następstwami należy liczyć się nawet przy niezbyt obfitym krwawieniu, zwłaszcza gdy pojawia się ono podczas snu.

Przy bardziej uporczywych krwawieniach można wprowadzić do nosa paski gazy lub kawałki gąbki Spongostan, dostępnej w aptekach. Jeśli takie postępowanie okaże się nieskuteczne, to należy przewieźć chorego do gabinetu laryngologicznego (poradnia, pogotowie, ostry dyżur). Można podać choremu leki z domowej apteczki: łyżkę syropu Neospasmin lub tabletkę preparatu, np. Relanium.