Poznaj proste zasady profilaktyki nowotworowej

Profilaktyka onkologiczna to nie tylko unikanie czynników szkodliwych, ale też wczesne wykrywanie oraz podjęcie szybkiego leczenia i rehabilitacji. Dlatego, aby ograniczyć zagrożenia chorobami nowotworowymi, powstał Europejski Kodek Walki z Rakiem, który zawiera 11 prostych zasady, o których warto pamiętać każdego dnia.
W profilaktyce, często określanej jako pierwotna, stawia się nacisk na ustalenie takich czynników ryzyka choroby nowotworowej, których rola w wyzwoleniu procesu nowotworzenia została udowodniona w badaniach epidemiologicznych, a ich wyeliminowanie lub zmniejszenie ekspozycji powinno prowadzić do zmniejszenia liczby zachorowań na nowotwory.
W 2003 roku pojawiła się trzecia edycja Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, wyszczególniającego proste zasady profilaktyki nowotworowej.
Opracowanie kodeksu i wdrażanie Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych ma na celu ograniczyć zagrożenia chorobami nowotworowymi.
Nad tekstem kodeksu współpracowało około 100 przedstawicieli nauk medycznych.
Pierwsze 8 punktów odnosi do poprawy stylu życia, mogącego mieć wpływ na zachorowanie, pozostałe trzy ujmują sprawdzone programy badań przesiewowych, warunkujące wczesne wykrycie i leczenie nowotworu z dużą szansą na wyleczenie.
Zasady kodeksu brzmią następująco:
1. Nie pal; jeśli palisz, przestań; jeśli nie potrafisz przestać, nie pal przy niepalących.
2. Wystrzegaj się otyłości.
3. Bądź codziennie aktywny ruchowo, uprawiaj ćwiczenia fizyczne.
4. Spożywaj więcej warzyw i owoców: jedz co najmniej 5 porcji dziennie. Ogranicz spożycie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce.
5. Jeśli pijesz alkohol – piwo, wino lub napoje wysokoprocentowe – ogranicz jego spożycie: mężczyźni do dwóch porcji dziennie (20 g etanolu/dzień), kobiety – do jednej porcji dziennie (10 g etanolu/dzień).
6. Unikaj nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne. Szczególnie chroń dzieci i młodzież. Osoby mające skłonność do oparzeń słonecznych powinny przez całe życie stosować środki chroniące przed promieniami słonecznymi.
7. Przestrzegaj ściśle przepisów mających na celu ochronę przed narażeniem na znane substancje rakotwórcze. Stosuj się zawsze do instrukcji postępowania z substancjami rakotwórczymi. Przestrzegaj zaleceń krajowych ośrodków ochrony radiologicznej.
8. Bierz udział w szczepieniach ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
9. Kobiety po 25. roku życia powinny uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy. Badania powinny być prowadzone w ramach programów zdrowotnych podlegających procedurom kontroli jakości zgodnym z „Europejskimi wytycznymi kontroli jakości badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy”.
10. Kobiety po 50. roku życia powinny brać udział w badaniach przesiewowych w kierunku raka piersi. Badania powinny być prowadzone w ramach programów zdrowotnych podlegających procedurom kontroli jakości zgodnym z „Europejskimi wytycznymi kontroli jakości mammograficznych badań przesiewowych”.
11. Kobiety i mężczyźni po 50. roku życia powinni uczestniczyć w badaniach przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Badania powinny być prowadzone w ramach programów zdrowotnych uwzględniających procedury kontroli jakości.
Następnym krokiem – poza poznaniem, unikaniem lub eliminacją czynników rakotwórczych w profilaktyce – jest szybkie wychwycenie wczesnych objawów klinicznych, często na podstawie badań przesiewowych oraz ukierunkowanych badań dodatkowych.
Wśród głównych objawów nowotworów głowy i szyi należy wymienić niegojące się owrzodzenie błon śluzowych jam nosowych, jamy ustnej, gardła lub krtani, twarde, niebolesne nacieki lub guzy w tych narządach, niekiedy rozpadające się i podkrwawiające, dolegliwości bólowe przy połykaniu, chrypka aż do bezgłosu, duszność, zniekształcenia twarzy, zaburzenia widzenia, zaburzenia drożności przewodów nosowych, bóle samoistne promieniujące do ucha, guzy w obrębie szyi, bóle głowy, krwawienie z nosa. Nowoczesne badania diagnostyczne i proponowane leczenie będzie dokładnie opisane w kolejnych rozdziałach.
W profilaktyce nowotworów głowy i szyi bardzo ważne zadanie spełnia edukacja, mająca na celu szerzenie wiedzy o tego typu nowotworach wśród pracowników ochrony zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem studentów medycyny, lekarzy rodzinnych oraz przede wszystkim wśród społeczeństwa.
Ważne także jest zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie wcześniej omówionych czynników ryzyka oraz wczesnych objawów nowotworów głowy i szyi oraz potrzeby szybkiej interwencji medycznej, która ewidentnie zmienia rokowanie co do życia i zdrowia.
Dużą rolę w tym zakresie odgrywa Europejski Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi, w który zaangażowane jest wiele ośrodków klinicznych w Polsce.
Ogromną rolę edukacyjną odgrywają także grupy wsparcia, zakładane przez pacjentów, które – będąc dobrowolnymi stowarzyszeniami – uświadamiają, jak radzić sobie z chorobą, z efektami terapii oraz problemami życia rodzinnego, społecznego i zawodowego.
Na przykład stowarzyszenia laryngektomowanych (po usunięciu krtani) stanowią ogromne źródło przystępnej wiedzy na temat leczenia choroby i metod rehabilitacji głosu oraz odgrywają bezcenną rolę w szerzeniu świadomości o możliwych przyczynach choroby, bazując na własnym przykładzie.
Dodano: 2017-09-18
Piśmiennictwo w redakcji

Fragment pochodzi z książki

Alicja Morawiec-Sztandera, Laryngologia onkologiczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2017

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować