Niektóre choroby tropikalne

Cholera

Czynnikiem chorobotwórczym jest bakteria (Vibrio cholerae), kształtem przypominająca przecinek. Choroba występuje zwykle w postaci epidemii, najczęściej w krajach o niskim standardzie sanitarnym, nękanych wojnami i klęskami żywiołowymi, zwykle w rejonach subtropikalnych. Zachorowania sporadyczne występują jednak na całym świecie, co związane jest z migracją ludności.
Pałeczka wydziela enterotoksynę, uszkadzającą gospodarkę wodno-elektrolitową w jelicie cienkim, odpowiedzialną za główne objawy chorobowe. Źródłem bakterii są chorzy na cholerę objawową i nosiciele. Bakteria może przebywać poza ustrojem człowieka na powierzchni skorupiaków, alg i innych zwierząt morskich.
Zakażenie rozprzestrzenia się przez brudne ręce i muchy, ale głównie przez wodę powierzchniową skażoną kałem. Istotną rolę odgrywają produkty spożywcze, mające kontakt z zakażoną wodą (np. owoce), oraz „owoce morza” (kraby, krewetki, małże). Możliwe jest również zarażenie przez przedmioty należące do chorego.
Objawy. Zachorowanie następuje nie później niż w ciągu 5 dni od spożycia zakażonego pokarmu lub wody. Większość infekcji przebiega łagodnie. W ostrej postaci choroba zaczyna się biegunką, bez bólów brzucha i parcia na stolec. Stolce szybko tracą charakter kałowy i stają się wodnisto-ryżowe, wydalane w ogromnych ilościach. Biegunce towarzyszą intensywne wymioty. Przebieg jest bezgorączkowy. Bardzo szybko dochodzi do znacznego odwodnienia organizmu i zaburzeń elektrolitowych, a w końcu do śmierci. Dobowa utrata wody może niekiedy przekraczać 20 litrów. Śmiertelność w postaci nie leczonej wynosi 30%.
Rozpoznanie. Oparte jest na typowym obrazie klinicznym oraz izolacji pałeczki z kału.
Leczenie: antybiotykoterapia. Należy podkreślić, iż w przypadkach pełnoobjawowych najważniejsze jest wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych. Leczenie powinno odbywać się w warunkach szpitalnych, a od szybkości dostarczenia chorego do szpitala i włączenia leczenia nawadniającego może zależeć jego życie.

Dżuma

Chorobę wywołuje pałeczka dżumy Yersinia pestis. Dżuma występuje w niektórych krajach Afryki, Azji, obu Ameryk. Rezerwuarem zarazka są gryzonie, głównie szczury, poza tym wiewiórki, dzikie króliki, nornice, susły, popielice. Dla człowieka bezpośrednie zagrożenie stanowi pchła, która odgrywa zasadniczą rolę jako przenosiciel zarazka z zarażonych gryzoni. Możliwe jest również zakażenie drogą kropelkową (postać płucna dżumy). Zarazki po wtargnięciu do ustroju wywołują zmiany w okolicznych węzłach chłonnych i naczyniach, a następnie drogą krwiopochodną mogą wywołać zmiany w narządach odległych.
Okres wylęgania: 2-10 dni.
Objawy. Wyróżniamy 3 postacie choroby:
●  Postać posocznicowa – o przebiegu piorunującym z ciężkimi objawami zatrucia toksyną, prowadząca do zgonu w ciągu 2-3 dni od początku choroby. Może stanowić postać pierwotną lub być powikłaniem przebiegu dżumy płucnej lub dymieniczej.
●  Postać płucna pierwotna – jest jedną z najbardziej zaraźliwych i najcięższych chorób człowieka. Materiał zakaźny w postaci kropelek plwociny dostaje się do dróg oddechowych, gdzie zarazki zatrzymują się na błonach śluzowych i wywołują odczyn zapalny. Jeśli osiedliły się na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, to zarazki przenikają stąd do płuc, wzdłuż naczyń chłonnych i krwionośnych. Początkowo występuje wyłącznie suchy, męczący kaszel, następnie pojawia się obfita płynna plwocina, krwioplucie. Szybko występują objawy niewydolności oddechowej, krążenia i następuje zgon. Postać płucna może również wikłać postać dymieniczą (postać płucną wtórną).
●  Postać dymienicza – choroba rozpoczyna się bardzo wysoką gorączką, dreszczami, występuje niepokój, czasem senność i śpiączka. Węzły chłonne pachowe i pachwinowe powiększają się i stają bardzo bolesne, a po kilku dniach rozmiękają i następuje samoistne ich przebicie. Występują objawy niewydolności krążenia i neurologiczne. Na skórze mogą pojawić się wybroczyny. Nie leczona kończy się śmiertelnie w 50% przypadków.
Rozpoznanie w rejonach endemicznych choroby nie sprawia większych trudności ze względu na obraz kliniczny. Potwierdzeniem jest obecność pałeczek dżumy w materiale pobranym od chorego (krew, plwocina, ropna treść z węzłów chłonnych).
Leczenie: szpitalne, obejmujące antybiotykoterapię oraz postępowanie objawowe.

Czerwonka pełzakowa

Choroba została omówiona w – Choroby pasożytnicze.

Gorączka krwotoczna Ebola

Chorobę wywołuje wirus Ebola. Jest on wrażliwy na wysoką temperaturę, środki dezynfekcyjne oraz promieniowanie ultrafioletowe, natomiast niewrażliwy na działanie niskich temperatur. Rezerwuar jest nieznany, a źródło zakażenia stanowi chory człowiek, jego krew i wydzieliny. Zakażenie następuje drogą kropelkową oraz np. przez zakażone instrumenty medyczne.
Wrotami zakażenia są: skóra, błony śluzowe, spojówki, drogi oddechowe.
Objawy. Po okresie wylęgania trwającym 2-21 dni występuje nagły wzrost temperatury, ból głowy, gardła, mięśni oraz uczucie ogólnego rozbicia. Pojawia się suchy męczący kaszel, a na skórze plamisto-grudkowa wysypka. Około 7 dnia choroby występują zaburzenia krzepnięcia, krwista biegunka i krwotoki do jam ciała. Wirus uszkadza wiele narządów miąższowych, może więc również wystąpić zapalenie mięśnia sercowego, wątroby, trzustki, nerek, płuc czy jąder.
Śmiertelność sięga 90%.
Rozpoznanie. Opiera się na typowych objawach oraz izolacji wirusa z surowicy krwi, ewentualnie moczu i wymazów z gardła.
Leczenie swoiste dotychczas jest nieznane.

lek. med. Jolanta Czyżowska

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować