Najczęstsze choroby żołądka i dwunastnicy

Wśród najczęstszych chorób żołądka i dwunastnicy omówiono niżej:
●  zaburzenia czynnościowe,
●  zapalenia,
●  chorobę wrzodową i
●  nowotwory.

Zaburzenia czynnościowe żołądka i dwunastnicy

Zaburzenia czynnościowe żołądka i dwunastnicy mogą być objawem nerwicy narządowej, czyli zaburzeń czynnościowych narządu, imitujących organiczne (czyli anatomiczne, a więc makroskopowo uchwytne) choroby danego narządu.
Nie stwierdza się żadnych zmian w budowie, a więc z punktu widzenia anatomicznego są one prawidłowe. Zaburzony jest tylko mechanizm regulacji nerwowo-odruchowej ich czynności. Nerwica narządowa ujawnia się zaburzeniami czynności określonego narządu.
Objawy. Najbardziej charakterystyczną i najczęściej odczuwaną cechą zaburzeń czynnościowych żołądka lub dwunastnicy jest ból. Ból nerwicowy (czynnościowy) ma zazwyczaj charakter nagły, napadowy, o znacznym od razu nasileniu. Jest zazwyczaj powodowany nadmiernym i nagłym skurczem błony mięśniowej żołądka lub dwunastnicy. Poprzedzony jest wcześniejszym, niekiedy nawet odległym w czasie, silniejszym zdenerwowaniem albo długotrwałą sytuacją „trudną do zniesienia”. Praktycznie nie ma związku przyczynowego z błędami dietetycznymi. Bólom tym mogą towarzyszyć odbijania puste, tzn. bez żadnego zapachu lub smaku. Niekiedy zaś, gdy skutkiem nadmiernej kurczliwości dwunastnicy jest zarzucanie żółci do żołądka, odbijania mogą mieć gorzki posmak żółci.
Bóle mogą czasem wystąpić w wyniku nadmiernego odruchu skurczowego (typu kolkowego) po nagłym spożyciu źle rozdrobnionych pokarmów twardych, kwaśnych itp. (np. po szybkim spożyciu bardzo kwaśnego, twardego jabłka).
Rozpoznanie. W zaburzeniach czynnościowych mogą przypominać zmiany narządowe anatomiczne (organiczne) i dlatego podstawowym warunkiem możliwości ich rozpoznania jest bardzo dokładne przebadanie chorego. Wykluczenie wszelkich innych zmian chorobowych może dopiero stworzyć podstawy do rozpoznawania zaburzeń czynnościowych jako podłoża podawanych dolegliwości.
Leczenie. Powinno zmierzać przede wszystkim do poprawy sprawności regulacyjnej oraz przywrócenia aktywności ośrodkowego i autonomicznego układu nerwowego; jest więc leczeniem ogólnoustrojowym.
Zachowywanie diety zazwyczaj nie jest konieczne, chociaż przyjmowanie pokarmów łatwo strawnych w początkowym okresie leczenia może korzystnie na nie wpływać.
Zamiast stosowania dużej liczby leków korzystniejsze jest maksymalne uwolnienie się chorego od denerwujących sytuacji i warunków nerwicorodnych.
Domowa pomoc przedlekarska. Można zastosować jednorazowo środki ogólnie uspokajające.
Przy silnych dolegliwościach bólowych typu skurczowego można jednorazowo zażyć najwyżej 1 tabl. preparatu No-Spa.
Korzystne wyniki można osiągnąć krótkotrwałym przyłożeniem termoforu. Jeżeli nie nastąpi poprawa w ciągu 30-60 minut po podanych środkach, a zwłaszcza jeżeli widoczne będzie pogarszanie się stanu chorego, to konieczne jest zasięgnięcie pilnie porady lekarskiej, gdyż może to być objaw innej choroby.
Zapobieganie. Stwarzanie warunków regularnego, spokojnego życia, wolnego od nagłych stresów i emocji.
W razie wystąpienia wymiotów lub oddania stolca konieczna jest ich dokładna obserwacja i pozostawienie do ewentualnego obejrzenia przez lekarza. Szczególnie niepokojące są stolce smoliste i krwiste.

Zapalenie żołądka i dwunastnicy

Zapalenia żołądka i dwunastnicy bywają mniej słusznie określane jako nieżyty lub katary żołądka.
Z punktu widzenia klinicznego mogą to być:
●  stany przewlekłe,
●  stany ostre.
Kryterium zaszeregowania zależy od nagłości występowania i burzliwości objawów.
Z punktu widzenia zdolności wydzielniczych mogą przebiegać z:
●  bezkwaśnością,
●  niedokwaśnością,
●  nadkwaśnością lub
●  kwaśnością prawidłową soku żołądkowego.
Są one zazwyczaj skutkiem błędów dietetycznych (pokarmy nieświeże, ciężko strawne, wielokrotnie odgrzewane itd.), spożycia pokarmów zakażonych (np. gronkowcami chorobotwórczymi), bądź też zawierających toksyny (jady bakteryjne, metabolity grzybów i pleśni), toksyczne związki chemiczne (np. pestycydy, toksyny pochodzenia wewnątrzustrojowego w mocznicy lub zatruciu ciążowym).
Odczyny zapalne błony śluzowej żołądka mogą też wywołać różne leki, np. salicylany, antybiotyki, glikozydy nasercowe, leki przeciwreumatyczne, cytostatyki. Stan zapalny żołądka, zwłaszcza przewlekły, wyzwala i podtrzymuje także nikotyna. Wyrazem morfologicznym takich stanów chorobowych jest przekrwienie i obrzęk błony śluzowej, która może wykazywać komórkowe nacieki zapalne z jednoczesnym uszkodzeniem nabłonka powierzchownego.
Objawy. Wśród objawów odczuwanych i manifestujących tego typu zmiany chorobowe wymienić należy mniej lub bardziej burzliwie występujące bóle w środkowym nadbrzuszu o charakterze gniotącym, piekącym lub kurczowym, którym towarzyszą zazwyczaj nudności, a nawet wymioty, stany gorączkowe, ogólne złe samopoczucie i niekiedy biegunka oraz znaczne ogólne osłabienie.
Stan zapalny żołądka może czasem przyjmować postać krwotoczną. Powstawaniu tej postaci sprzyjają niektóre leki (w tym salicylany, a więc np. Polopiryna, Calcipiryna czy Asprocol) oraz nadużywanie alkoholu. Wówczas to z powstałych w błonie śluzowej żołądka licznych maleńkich ubytków sączy się mniej lub bardziej obficie krew. Towarzyszące wymioty mają wówczas charakter fusowatych. Szybko narasta ogólne osłabienie, niedokrwistość, spadek ciśnienia, przyspieszenie tętna, a w końcu pojawiają się stolce smołowate jako wyraz krwawienia do przewodu pokarmowego.
Rozpoznanie. Opiera się obecnie na dokładnym zebraniu wywiadów, dotyczących możliwych przyczyn i okoliczności zachorowania, określeniu zdolności wydzielniczych błony śluzowej żołądka (sonda), obejrzeniu za pomocą gastroskopu wyglądu i nasilenia zmian w błonie śluzowej żołądka. Badanie radiologiczne jest tutaj mniej przydatne.
Pierwsza pomoc przedlekarska. W tym okresie sprowadza się do przerwania – jeżeli to jest możliwe – wpływu na błonę śluzową żołądka szkodliwych czynników, które prawdopodobnie wyzwoliły stan zapalny. Zapalnie zmieniona błona śluzowa nie może funkcjonować prawidłowo i wymaga regeneracji, wobec tego należy stworzyć sprzyjające warunki przez wstrzymanie podawania trudniej strawnych posiłków. Najlepiej jest przez 1-2 dni zastosować ścisłą dietę złożoną z sucharów i gorzkiej herbaty.
W stanach o przebiegu gwałtownym, z gorączką i biegunką, przy ogólnym znacznym osłabieniu i odwodnieniu (zwłaszcza w starszym wieku) oraz spadku ciśnienia niezbędna jest pomoc lekarska, a także bardzo często leczenie szpitalne.
Zapobieganie. Należy unikać wszystkich wyżej wymienionych czynników mogących stać się przyczyną stanów zapalnych, a w tym zaprzestać nadużywania alkoholu oraz palenia tytoniu.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy jest jednostką chorobową dość powszechnie występującą. W ostatnim okresie częstość jej występowania wyraźnie wzrasta. Ustawiczny pośpiech, napięcie nerwowe, liczne stresy i przeżycia, zmienność nastrojów, nieregularne odżywianie się, rozpowszechnione nałogi palenia papierosów i picia alkoholu osłabiają układ nerwowy i zaburzają ogólnoustrojową regulację i koordynację.
Istotą choroby i podłożem odczuwanych dolegliwości jest wytworzenie się w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy ubytku, niekiedy nawet kilku ubytków w postaci jakby nadżerki. Ubytek ten może być mniej lub bardziej głęboki, a nie leczony może się stopniowo pogłębiać. Może też być różnej wielkości, od średnicy ziarna pieprzu lub pestki wiśni do średnicy kilku, a nawet kilkunastu centymetrów. Jako pewnego rodzaju „rana” na błonie śluzowej daje przykre dolegliwości bólowe. Występują one w wyniku ustawicznego drażnienia tego ubytku (owrzodzenia) przez przyjmowane pokarmy i sok żołądkowy (zazwyczaj kwaśny lub nadkwaśny), szczególnie w przypadku nieregularnego odżywiania się, tzn. z długotrwałymi przerwami (np. kierowcy, maszyniści PKP, ludzie dojeżdżający do pracy z dalszych miejscowości lub wyjeżdżający na delegacje).
Znaczącym osiągnięciem ostatnich lat jest wykrycie czynnika zakaźnego (Helicobacter pylori) i jego roli w opornych, zwłaszcza na dotychczasowe leczenie, wrzodów żołądka, a przede wszystkim wrzodów dwunastnicy. Uważa się, że H. pylori jest odpowiedzialny w 100% za owrzodzenia dwunastnicy i w 80% za owrzodzenia żołądka.
Objawy. Początkowy okres choroby może mieć przebieg bezbólowy lub częściej przypomina zaburzenia czynnościowe z nadkwaśnością soku żołądkowego.
Później pojawiają się bóle, dość regularnie odczuwane, w chorobie żołądka zazwyczaj w 30-60 minut po spożytych pokarmach (zwłaszcza pikantnych, ostrych, kwaśnych, rosołach itd.), a w owrzodzeniu dwunastnicy w 1-2 godziny.
Występują także bóle czcze (ssące) nad ranem. Przyjęcie w tym okresie jakiegoś pokarmu, zwłaszcza mlecznego, lub wypicie przynajmniej szklanki mleka łagodzi zwykle te dolegliwości bólowe.
Wspomniane dolegliwości mają charakter sezonowy, tzn. występują lub nasilają się wydatnie w porze wiosennej i jesiennej. Bólom mogą towarzyszyć nudności, odbijanie, zgaga, a niekiedy wodnisto-śluzowe i kwaśne wymioty.
Owrzodzenie żołądka lub dwunastnicy jest wynikiem ogólnego stylu i trybu życia. Jako lokalny wyraz ogólnoustrojowego napięcia i zaburzeń regulacyjnych doprowadza do zaburzeń czynnościowych w postaci skurczów naczyń w ścianie żołądka i niedokrwienia miejscowego błony śluzowej. W następstwie tego staje się ona mniej odporna na wzmożone stresami i różnymi odruchami wydzielanie i kwaśność soku żołądkowego, który przy nieregularnym odżywianiu i niezaangażowaniu w trawienie pokarmów trawi błonę śluzową i powoduje jej ubytek, zwany owrzodzeniem (niszą wrzodową).
Należy wyjaśnić i podkreślić, że wrzodu żołądka i dwunastnicy nie można wyobrażać sobie jako czyraka lub ropnia, ale jako ubytek, czyli nadżerkę w błonie śluzowej. Ubytek, czyli nisza wrzodowa, może w przypadku nieleczenia pogłębiać się i poszerzać. Jeżeli w czasie pogłębiania się dojdzie do nadtrawienia i uszkodzenia znajdującego się tam naczynia krwionośnego, to następuje krwawienie, czyli krwotok wewnętrzny. Taki wrzód nazywamy wówczas krwawiącym, ale nie pękniętym, jak to się mówi potocznie. Pęknięciu uległa tylko zniszczona ściana naczynia krwionośnego, a w wyniku przerwania jej ciągłości doszło do mniej lub bardziej obfitego krwotoku wewnętrznego.
Jeżeli omawiany stan chorobowy jest w dalszym ciągu nie leczony lub nieskutecznie leczony, nisza wrzodowa może się poszerzać, a przede wszystkim pogłębiać, aż do zupełnego zniszczenia, czyli przedziurawienia ściany żołądka lub dwunastnicy, na całej grubości. Jest to sytuacja potocznie określana jako pęknięcie wrzodu żołądka lub dwunastnicy. Towarzyszyć temu może (jeżeli było lub zostało uszkodzone naczynie), lecz nie musi, krwotok wewnętrzny. W razie krwotoku z uszkodzonego naczynia występują zazwyczaj, obok objawów ogólnych, tzw. fusowate wymioty i smołowate stolce.
W razie pęknięcia ściany żołądka (perforacja wrzodu) dochodzi do nagłego silnego bólu w jamie brzusznej (zwłaszcza w środkowym nadbrzuszu), wstrzymania stolca i wiatrów, wzmożenia napięcia powłok jamy brzusznej, zaostrzenia rysów twarzy, pojawienia się zimnego potu i szybkiego pogarszania ogólnego stanu. Są to objawy rozpoczynającego się zapalenia otrzewnej. Chory taki wymaga pilnego leczenia chirurgicznego.
Niekiedy, mimo głębokiej nadżerki i przedziurawienia ściany żołądka lub dwunastnicy, nie dochodzi do przecieku treści żołądkowej do jamy otrzewnej i do rozwoju zapalenia otrzewnej, gdyż miejsce to okleja czasem sieć. Wówczas to nisza może pogłębiać się nadal, drążyć poza żołądek do sąsiadującego tam narządu. Tego typu owrzodzenie, wyrażające się bardzo silnymi bólami promieniującymi zwykle wprost na tylną ścianę brzucha, jakby do okolicy lędźwiowej, nazywamy wrzodem drążącym.
Rozpoznawanie choroby wrzodowej i ustalenie obecności niszy wrzodowej są możliwe tylko przez lekarza na podstawie charakterystycznych danych z wywiadów oraz wyników badań radiologicznych i endoskopowych (gastroskopia) wraz z badaniem histopatologicznym pobranych wycinków.
Badania rozpoznawcze ukierunkowują dobór właściwego postępowania leczniczego.
Podstawą skutecznego leczenia są: regularność stosowania zaordynowanych leków i innych zaleceń lekarskich, a zwłaszcza diety uwzględniającej przynajmniej 5 posiłków dziennie i uregulowany bezstresowy tryb życia.
Domowa pomoc przedlekarska. Jest możliwa jedynie w razie wystąpienia lub nasilenia opisanych dolegliwości u osób dokładnie przebadanych i z pewnym rozpoznaniem choroby wrzodowej. Stosować można wówczas pogłębienie diety, spożywanie wspomnianych posiłków w okresie wystąpienia dolegliwości bólowych, picie siemienia lnianego oraz przywrócenie samowolnie zazwyczaj przerwanego, a zaleconego przez lekarza, leczenia.
Leczenie. Jeżeli podjęta pomoc domowa nie daje poprawy lub obserwuje się omówione objawy krwawienia do przewodu pokarmowego (fusowate wymioty, stolec smołowaty, przyspieszone tętno, narastające osłabienie i bladość skóry, spojówek, warg, błony śluzowej jamy ustnej) lub podejrzewa się perforację albo drążenie wrzodu do sąsiednich narządów (nagłe bardzo silne bóle, wzmożenie napięcia powłok brzusznych, wstrzymanie gazów i stolca, szybkie pogarszanie stanu ogólnego), konieczna jest natychmiastowa pomoc lekarska i leczenie szpitalne.
Należy podkreślić i wyjaśnić bardzo często popełniany przez chorych błąd, gdy w czasie konsultacji chirurgicznej nie wyrażają pisemnej zgody, zwyczajowo i formalnie wymaganej przy przyjęciu przez lekarzy chirurgów, na ewentualny zabieg operacyjny. Jest to bowiem współcześnie dość szeroko stosowane uwarunkowanie formalnego przyjęcia takich chorych na oddziały chirurgiczne.
Stwierdzić też należy, że w razie rozpoznania zapalenia otrzewnej zabieg operacyjny jest praktycznie jedyną szansą ratowania życia takich chorych.
Niewyrażanie zgody jest formalno-prawnym odbieraniem sobie i lekarzom szansy ratowania życia.
W krwotoku z owrzodzenia (niszy wrzodowej) zabieg operacyjny nie jest tak bezwzględnie konieczny, jak w przypadku przedziurawienia, czyli perforacji wrzodu. Nie wszystkich chorych z krwotokiem z przewodu pokarmowego operuje się w trybie pilnym lub w ogóle operuje. Ostatnio coraz częściej krwotoki z wrzodów powstrzymuje się, wykorzystując możliwości, jakie daje zastosowanie endoskopów, umożliwiających tamowanie krwawienia w czasie gastroskopii. Operacja jest zazwyczaj konieczna ze względu na intensywność i długotrwałość krwawienia oraz niemożność jego zatrzymania innymi metodami. Niemniej dokładne przebadanie i ustalenie intensywności oraz przyczyny krwotoku, obserwacja szpitalna jego intensywności i następstw powinny odbywać się na oddziale chirurgicznym. Jest oczywiste, że w razie braku poprawy i pogarszania się stanu ogólnego jedyną rozsądną decyzją jest zgoda na zabieg operacyjny. Bezpośrednio zresztą przed operacją chirurdzy informują o podstawach takiej decyzji i rodzaju planowanego zabiegu. Jeżeli nie ma bezwzględnych wskazań, to chirurdzy od takiego postępowania odstąpią, mimo pierwotnie wyrażonej pisemnej zgody.
W razie konieczności takiego zabiegu wcześniej czy później dany chory dojdzie sam do takiego wniosku, obserwując np. pogłębiające się osłabienie i nieskuteczność przetaczania krwi. Krew wlewana do żyły wylewa się z pękniętego naczynia np. do przewodu pokarmowego, a więc przepływa tylko naczyniami chorego. Dopiero chirurgiczne zatamowanie krwawienia daje szybką poprawę.
Chory musi sobie zdawać sprawę, że brak wstępnej zgody w momencie pierwszego kontaktu z chirurgiem uniemożliwia mu stałą obserwację specjalistyczną, spokojne ustalenie i zaplanowanie zabiegu oraz podjęcie decyzji co do jego potrzeby w najbardziej właściwym momencie.
W wyniku skutecznego leczenia zachowawczego choroby wrzodowej wytworzona zostaje blizna w miejscu owrzodzenia. Jej następstwem, zwłaszcza jeśli nisza wrzodowa była zlokalizowana w samym odźwierniku lub na opuszce dwunastnicy, może być bliznowate zwężenie tej okolicy, co może stwarzać trudności w przechodzeniu treści pokarmowej. Doprowadza to do zalegania pokarmów w żołądku, rozciągania jego ścian (czyli do wytworzenia rozstrzeni żołądka), odczuwania tępego, uciskającego, rozpierającego bólu w nadbrzuszu, któremu towarzyszą długotrwałe odbijania spożytymi pokarmami. Dopiero wymioty i zwracanie pokarmów zalegających w żołądku przynoszą każdorazowo doraźną ulgę, a sytuację zazwyczaj trwale poprawia zabieg operacyjny, likwidujący tego typu przeszkodę.
Zapobieganiu chorobie wrzodowej żołądka lub dwunastnicy sprzyja przestrzeganie następujących warunków:
●  uregulowanie sposobu odżywiania się co do liczby, jakości i pory spożywanych posiłków,
●  unikanie nerwowych sytuacji i stresów psychoemocjonalnych,
●  skuteczne likwidowanie wszelkich ostrych i przewlekłych stanów zapalnych żołądka i dwunastnicy (H. pylori),
●  niepodejmowanie bądź bezwzględne opanowanie nałogu picia alkoholu i palenia tytoniu.

Rak żołądka

Przyczyna powstawania raka żołądka, podobnie jak i większości innych nowotworów, nie jest w pełni wyjaśniona. Przyjmuje się, że w ok. 90% czynniki wyzwalające raka żołądka tkwią w środowisku otaczającym człowieka i w wielu przypadkach są wynikiem niekorzystnej jego działalności. Bezkwaśność soku żołądkowego, potrawy wędzone, kwaszone, sfermentowane, spleśniałe, lub też peklowane saletrą mogą sprzyjać jego powstawaniu. Polskie środowisko wiejskie charakteryzuje się jednymi z najwyższych w świecie wskaźników częstości występowania raka żołądka. Tłumaczy się to m.in. złym stanem sanitarno-higienicznym zagród wiejskich (sprzyjającym przenikaniu do wody studziennej i produktów spożywczych szkodliwych składników z gnojowisk lub źle położonych magazynów azotowych nawozów mineralnych) oraz niekorzystnymi, niezdrowymi zwyczajami żywieniowymi.
Objawy: są niecharakterystyczne.
Rozwój raka żołądka, a także większości nowotworów, może być początkowo niezauważalny. Później nasilają się objawy niestrawności, dołączają pobolewania, utrata apetytu, zmniejszenie masy ciała itp., które mogą występować w wielu innych stanach chorobowych przewodu pokarmowego, a zwłaszcza żołądka. W ostatnich latach zwraca się też uwagę na często podawaną przez tych chorych niechęć do spożywania mięsa (tzw. mięsowstręt). Wszystkie te objawy są wynikiem namnażania się tkanki nowotworowej, która w zależności od typu histopatologicznego ma różną intensywność i kierunki rozrostu oraz różną skłonność dawania przerzutów.
Rozpoznawanie. Opiera się na zgłaszanych przez chorego dolegliwościach, badaniu radiologicznym, a przede wszystkim na badaniu endoskopowym i histopatologicznym pobranych przy wziernikowaniu wycinków. Ocenę lokalizacji punktu wyjścia i ewentualnych kierunków rozprzestrzeniania się zmian rozrostowych może uzupełnić tomografia komputerowa.
Leczenie. Najbardziej właściwym i skutecznym postępowaniem jest zabieg chirurgiczny, zwłaszcza podjęty w odpowiednio wczesnym okresie.
Minimalne już nawet objawy zakłóceń czynności jakiegoś narządu, a w szczególności niecharakterystyczne zaburzenia trawienia, powinny zwrócić uwagę na potrzebę badań kontrolnych, aby uniknąć przeoczenia najwcześniej uchwytnej postaci raka i szansy pełnego wyleczenia, przez wcześnie wykonaną operację.
Rokowanie. Zależy od typu histologicznego i okresu rozwoju, w którym rak żołądka został wykryty.
Zapobieganie. Polega na spełnieniu takich warunków, jak:
●  efektywne leczenie zakażenia wywołanego przez H. pylori,
●  okresowa kontrola owrzodzeń błony śluzowej żołądka w celu wczesnego wychwycenia tendencji rozrostowej,
●  substytucyjne leczenie bezkwaśnych stanów zapalnych żołądka,
●  ograniczenie bądź eliminacja pokarmów wędzonych, kiszonych, peklowanych, nieświeżych (tzn. sfermentowanych, skażonych pleśniami lub innymi typami grzybów),
●  racjonalne, regularne odżywianie się pokarmami świeżymi, naturalnymi i urozmaiconymi,
●  zapewnienie racjonalnego żywienia,
●  podniesienie standardu sanitarno-higienicznego zagród wiejskich oraz systematyczny nadzór nad jakością wody pitnej,
●  ogólna troska o zdrowe przyrodnicze środowisko człowieka, wolne od degradacji jego naturalnego składu oraz od nadmiaru niepożądanych skażeń i zanieczyszczeń.

Zespół dolegliwości po wycięciu żołądka

Leczenie chirurgiczne choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy oraz zmian nowotworowych sprowadza się do wycięcia mniejszej lub większej części żołądka wraz z odźwiernikiem i częścią opuszkową dwunastnicy.
Wskutek tych nowych stosunków anatomiczno-czynnościowych mogą pojawić się – zazwyczaj przejściowo – kłopotliwe objawy zwane zespołem poresekcyjnym żołądka. Objawy te mogą wystąpić jako wczesna, lub też późna jego postać.
Chorzy tacy, bezpośrednio po posiłkach, zwłaszcza po płynach zawierających dużo węglowodanów (cukrów), mają uczucie pełności w nadbrzuszu oraz stany nagłego wyczerpania, a nawet zasłabnięcia, ze skłonnością do omdleń. Tym zasadniczym objawom może towarzyszyć przejściowe zaburzenie akomodacji i osłabienie wzroku, uczucie nadmiernego bicia bądź kołatania serca (z wrażeniem niepokoju w okolicy serca). Niekiedy mogą oni również odczuwać gorąco na twarzy bądź nudności, a nawet mieć sporadycznie wymioty i biegunkę. Pozycja stojąca predysponuje zwykle do ich występowania, a picie lub spożywanie pokarmów w pozycji leżącej łagodzi bądź zapobiega ich występowaniu. Przyjęcie pozycji leżącej po wystąpieniu takich objawów łagodzi je bądź powoduje całkowite ich ustąpienie.
Wystąpienie tych objawów tłumaczy się nagłym opróżnianiem żołądka i szybkim rozciąganiem wskutek tego pętli jelitowych jelita czczego. Wyzwala to wiele reakcji wodno-elektrolitowych i zmian czynnościowych, warunkujących opisane objawy ze strony pozostałej części przewodu pokarmowego i układu sercowo-naczyniowego.
Późny zespół poresekcyjny występuje zwykle w 1-2 godziny po wypiciu silnie słodzonego napoju, lub też po spożyciu bardzo słodkich pokarmów lub samego cukru.
Leczenie następstw zabiegu chirurgicznego oraz zapobieganie ich występowaniu w stanach poresekcyjnych polega na spożywaniu posiłków w małych, ale częstych porcjach, z ograniczeniem węglowodanów, zwłaszcza cukrów prostych.
Zapobieganie występowaniu późnego zespołu poresekcyjnego polega na stosowaniu odpowiedniej diety bogatobiałkowej i bogatotłuszczowej z ograniczeniem węglowodanów prostych, a więc i słodzonych napojów. Z biegiem czasu dolegliwości te zanikają na skutek adaptacji organizmu i wypracowania dostosowanego do nowych warunków anatomicznych sposobu odżywiania, przez m.in. częste przyjmowanie pokarmów w małych ilościach.

Prof. dr hab. med. Kazimierz Janicki

Fragment pochodzi z książki

Fragment publikacji „Domowy poradnik medyczny” pod redakcją Kazimierza Janickiego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować