Logopeda – lekarz czy terapeuta? Kim jest logopeda, kiedy i po co do niego się udać?

Może być ona potrzebna już w pierwszych dniach życia dziecka. Większość zdrowych niemowląt już od urodzenia ma wyrobiony silny odruch ssania, dzięki któremu może się odżywiać i prawidłowo rozwijać. U części osesków, zwłaszcza wcześniaków, odruch ten może się jednak wykształcić nieprawidłowo lub nie zaistnieć w ogóle. W tym wypadku pomoc logopedy polega na zastosowaniu serii masaży i ćwiczeń, stymulujących właściwą motorykę buzi, a co za tym idzie – poprawiających jakość odruchu ssania lub indukujących jego pojawienie się.

W trakcie dalszego rozwoju mały człowieczek w błyskawicznym tempie poszerza swoje umiejętności – również w nawiązywaniu kontaktu werbalnego z otoczeniem. We wszelkich przypadkach, gdy rozwój mowy dziecka wydaje nam się nieprawidłowy, możemy zwrócić się właśnie do logopedy. Na specjalnych, adresowanych do rodziców, warsztatach z profilaktyki rozwoju mowy można dowiedzieć się ciekawych informacji i poznać liczne, proste zabawy – ćwiczenia, dzięki którym możemy podziałać stymulująco na naszego maluszka, tak by mówił on w przyszłości prawidłowo.

Logopeda może pomóc również wtedy, gdy rozwój mowy dziecka jest z jakiś przyczyn opóźniony. Dzięki prowadzonym przez logopedę i wykonywanym w domu przez rodziców ćwiczeniom, można pomóc dziecku w nadrobieniu zaległości i dogonieniu rówieśników również w tym zakresie.

Najczęściej logopeda kojarzony jest jednak z korygowaniem wad wymowy. To on wywołuje głoski, które nie pojawiły się u dziecka we właściwym czasie, koryguje też głoski nieprawidłowo wypowiadane. Warto, aby dziecko już w wieku 4 lat poddane zostało diagnozie logopedycznej. Obecnie w większości przedszkoli jest logopeda, który taką diagnozę może postawić.

Należy pamiętać, że na korygowanie wad wymowy nigdy nie jest za wcześnie, a wiara w to, że wada „wyleczy się sama”, lub dziecko z niej wyrośnie, nie zawsze jest usprawiedliwiona. Korygowanie wad wymowy jest często procesem długotrwałym. Jeżeli więc dziecko ma wiele problemów z właściwym mówieniem, a poddane zostanie terapii dopiero w wieku 6 lat, zwykle nie starcza czasu na znaczącą poprawę przed pójściem do szkoły. Wiadomo również, że im wada jest bardziej utrwalona, tzn. im dłużej dziecko wypowiada głoskę w sposób nieprawidłowy, tym szansa na przeprowadzenie szybkiej i skutecznej terapii jest mniejsza.

Najczęściej spotykanymi w tym wieku niedociągnięciami jest niewypowiadanie głoski r lub problemy z seplenieniem (nieprawidłowa realizacja głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, lub rzadziej ś, ź, ć, dź).

Należy pamiętać, że jeżeli nasze dziecko w wieku 7 lat w znaczący sposób odbiega od norm rozwojowych w zakresie mowy, może stać się to podstawą do odroczenia obowiązku szkolnego. Jeżeli mowa dziecka jest na tyle zrozumiała, że mimo istniejącej wady wymowy poszło ono we właściwym czasie do szkoły, terapia logopedyczna musi być kontynuowana aż do czasu uzyskania znaczącej poprawy.

Warto pamiętać, że logopedzi pomagają również wtedy, gdy rozwój dziecka jest z różnych przyczyn zaburzony. Praca z dziećmi mającymi problemy ze słuchem może w znaczący sposób ułatwić im odnalezienie się w świecie dźwięków. Nie wszyscy wiemy, że np. dziecko, które nie słyszało lub jego słuch był szczątkowy, po założeniu implantu ślimakowego musi „nauczyć się” słyszeć, gdyż prawdopodobnie w mózgu nie wykształciły się właściwe połączenia odpowiedzialne za prawidłowe interpretowanie dźwięków. Tylko fachowe, przeprowadzone pod okiem logopedy wychowanie słuchowe, może zagwarantować, że dziecko po „umożliwieniu” mu słyszenia będzie w stanie skorzystać z tego w sposób należyty.

Logopedzi w znaczący sposób przyczyniają się również do stymulowania rozwoju mowy dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, np. autystycznych, z zespołem Downa, itp. Nieoceniona jest również ich pomoc w nawiązaniu kontaktu werbalnego, np. z dziećmi z dziecięcym porażeniem mózgowym i innymi podobnymi schorzeniami.

Logopeda to nie tylko terapeuta dzieci. Nie należy zapominać, że w zakresie jego kompetencji znajdują się również osoby dorosłe. Do logopedy możemy udać się zarówno wtedy, gdy mamy problem z techniką mówienia i właściwą emisją głosu, jak i wtedy, gdy nie radzimy sobie z mówieniem w czasie silnego stresu. Na prowadzonych przez logopedów warsztatach można nauczyć się prawidłowo tworzyć i wydobywać dźwięki oraz prowadzić głos i pracować nim bez zmęczenia, poznać zasady higieny głosowej i zagrożenia, których można uniknąć w czasie pracy głosem.

Warto pamiętać, że również u osób dorosłych korygowanie wad wymowy, przeoczonych w dzieciństwie, może zakończyć się sukcesem. Jest to dobra wiadomość – zwłaszcza dla osób, które w swojej praktyce zawodowej stykają się z klientami lub mediami.

Logopeda to wreszcie specjalista, który pomaga w powrocie do sprawności werbalnej ludziom po przebytych wylewach i udarach mózgu. W ich wyniku często dochodzi do zaburzeń mowy, polegających na częściowej lub całkowitej utracie umiejętności budowania i percypowania tekstów słownych, w następstwie mniej lub bardziej rozległego ogniskowego uszkodzenia ośrodków mowy dominującej półkuli mózgu. Często zdarza się, że chory nie potrafi czytać, mówić, pisać, nie rozumie, co się do niego mówi. Szybkie przeprowadzenie badań neurologopedycznych, postawienie diagnozy i przygotowanie odpowiedniej terapii prowadzi do znacznej poprawy w zakresie zaburzonych czynności. Dzięki rehabilitacji dochodzi w wielu wypadkach do ich całkowitej odbudowy, co daje choremu szansę powrotu do normalnego życia.

Do innych, dotyczących nawet 4% Polaków, zaburzeń mowy, przy których pomoc logopedy jest niezbędna, należą problemy z tempem i płynnością mowy, zwane popularnie jąkaniem. Logopeda, we współpracy z psychologiem, może w znaczący sposób poprawić jakość życia osób borykających się z tym problemem.

Podsumowując, na spotkanie z logopedą nigdy nie jest za wcześnie ani za późno. W zależności od tego, jak będzie przebiegał rozwój naszego maluszka, jak i od tego, co nas spotka w dorosłym życiu, możemy znaleźć się w sytuacji, w której terapia logopedyczna stanie się dla nas niezbędna.