Co się dzieje w trakcie porodu?

W przebiegu ciąży dochodzi do wielu zmian, które mają na celu osiągnięcie dojrzałości płodu, a co za tym idzie – umożliwiają mu rozpoczęcie życia poza ustrojem matki, a ciężarnej – zakończenie ciąży.
Porodem fizjologicznym nazywa się poród samoistny drogami i siłami natury, prowadzący do urodzenia zdrowego i dojrzałego noworodka. Natomiast patologia to wszelkie sytuacje, uniemożliwiające lub utrudniające prawidłowy przebieg porodu.
Termin porodu jest z reguły określany według daty ostatniej miesiączki – przyjmuje się, że dziecko urodzi się w 40 tygodni później, z tolerancją do dwóch tygodni. Obecnie jednak porody występujące po 14 dniach od przewidywanego terminu zdarzają się coraz rzadziej.
Przygotowania do porodu mogą rozpocząć się w organizmie mamy już na 2 tygodnie wcześniej! Odczuwać je można jako nękające pobolewania lub pojawiającą się okresowo regularną czynność skurczową macicy, tzw. skurcze przepowiadające.
Właściwe skurcze porodowe są ewidentnym objawem porodu, a ich charakter warunkuje postęp tego procesu. Czynnikiem odróżniającym skurcze przepowiadające od porodowych nie jest jednak większa bolesność tych ostatnich. Skurcze przepowiadające są bowiem często równie bolesne. W przebiegu porodu ocenia się zatem przede wszystkim regularność i częstotliwość skurczów macicy. Drugą cecha porodu jest postęp w rozwieraniu się szyjki macicy. Zatem cechy rozpoczętego porodu to: regularne, nasilające się skurcze oraz skracanie, zgładzanie się i rozwieranie szyjki macicy.
W porodzie rozróżnia się trzy okresy oraz tzw. wczesny połóg, trwający do dwóch godzin po porodzie.
Pierwszy okres porodu to czas od rozpoczęcia czynności skurczowej, dającej widoczny postęp porodu, do momentu osiągnięcia pełnego rozwarcia szyjki macicy. Ze względu na nasilenie zachodzących w jego trakcie zmian, w pierwszym okresie porodu można wyodrębnić okres utajony, w którym dochodzi do skrócenia i zgładzenia szyjki macicy (okres 1a) i okres 1b, w trakcie którego rodząca przechodzi fazy rozwierania się szyjki macicy – od całkowitego zgładzenia do pełnego rozwarcia, czyli do 10 cm. Jednocześnie, pod wpływem skurczów macicy, płód pokonuje kolejne odcinki kanału rodnego. Pierwszy okres porodu to czas wymagający od rodzącej i jej partnera cierpliwości, skupienia i współpracy.
Trzeba zdawać sobie sprawę, że pierwsza faza to najdłuższy okres w porodzie. W jej trakcie powinna obowiązywać zasada, by nie przeszkadzać rodzącej i najlepiej, jak to możliwe, dostosować się do jej potrzeb, np. poprzez pomoc w przyjmowaniu różnych pozycji lub kierowanie oddechem. Z kolei rodząca powinna próbować dostosowywać się do rytmu funkcjonowania swojego organizmu i reagować na jego sygnały, które mają ułatwić jej i dziecku przejście przez ten trudny okres. Mama, pomimo zmęczenia, zawsze powinna pamiętać, ze jej praca podczas pierwszego okresu porodu ma ogromny wpływ na stan rodzącego się dziecka.
W pierwszym okresie porodu wiele się dzieje. Rodząca odczuwa zmęczenie i ból, a dziecko przebywa długą i trudną drogę w dół kanału rodnego. Płód dokonuje kilku następujących kolejno po sobie zwrotów, uwarunkowanych budową dróg rodnych. W prawidłowym położeniu, częścią przodującą jest główka, która – choć jest największą częścią ciała noworodka – dzięki swoim możliwościom adaptacyjnym jest w stanie „torować drogę” pozostałym członkom. W tym celu dokonuje ona czterech zwrotów, każdorazowo wpasowując się swoim najmniejszym wymiarem w pokonywane płaszczyzny kanału rodnego. Za główką podążają barki, które również muszą wykonywać odpowiednie rotacje.
U pierwiastki czas trwania pierwszej fazy porodu może wynosić nawet do 16 godzin. Ogromnym ułatwieniem są pozycje, przyjmowanie w tym okresie przez rodzącą: pozycja pionowa, kucanie w czasie skurczu, klękanie, kołysanie biodrami, chodzenie. Bardzo przydają się również duże dmuchane piłki, na których rodząca może skakać bądź kołysać się, przez co odciąża i relaksuje odcinek krzyżowy kręgosłupa. Pomaga to opanować ból i ułatwia obniżanie się główki płodu w kanale rodnym. Także możliwość korzystania z inercji wodnej w dużej mierze przyczynia się do złagodzenia bólu. Ponadto, z racji zrelaksowania rodzącej, przyspiesza obniżanie się główki w kanale rodnym i rozwieranie się szyjki macicy. Na podstawie przytoczonych danych widać wyraźnie, że aktywne przejście przez pierwszy okres porodu powoduje jego szybsze i lżejsze pokonanie.
Osiągniecie pełnego rozwarcia szyjki macicy, czyli 10 cm, rozpoczyna drugi okres porodu – okres wydalania płodu. U pierwiastki może on trwać nawet do dwóch godzin. Czas trwania zależy od lokalizacji główki płodu w kanale rodnym, nasilenia czynności skurczowej macicy i parcia ze strony rodzącej. Odpowiednia lokalizacja główki w kanale rodnym występuje wówczas, gdy dotarła ona do punktu, w którym możliwe jest bezpieczne i efektywne parcie.
Na granicy pierwszego i drugiego okresu porodu dochodzi zazwyczaj do pęknięcia pęcherza płodowego. Jest to najbardziej korzystny ku temu moment. Wcześniejsze pęknięcie błon płodowych sprawia bowiem, że w trakcie pierwszej fazy porodu płód jest pozbawiony ich ochronnego działania. Zdarza się jednak, że pęcherz płodowy pęka na różnych etapach pierwszego okresu porodu lub w ogóle przed rozpoczęciem czynności skurczowej. Przedwczesne pękniecie pęcherza płodowego wymaga niezwłocznego zgłoszenia się do szpitala, gdzie rodząca pod kontrolą personelu medycznego, sama bądź ze wspomaganiem farmakologicznym, wchodzi w pierwszy okres porodu.
Oczekując na obniżenie się główki w czasie trwania drugiego okresu porodu, rodząca może przybierać dogodne pozycje, ułatwiające popieranie i przemieszczanie się główki w kierunku wychodu z miednicy. W tym okresie rodząca znajduje się pod stałym nadzorem położnej, która po każdym skurczu kontroluje tętno płodu przy pomocy aparatu do [KTG].
Moment ukazania się główki dziecka w szparze sromowej zwiastuje ostatni etap drugiego okresu porodu. Całkowite wydalenie płodu odbywa się w pozycji półsiedzącej przy aktywnej pomocy rodzącej. Słuchając poleceń personelu medycznego, ciężarna prze, przez co wspomaga skurcze mięśniówki macicy. Parcie polega na nabraniu powietrza i zatrzymaniu go w drogach oddechowych, przy jednoczesnym napięciu mięśni brzucha. Takie postępowanie zwiększa siłę wypierania płodu. W odczuwaniu kierunku parcia pomaga ucisk główki dziecka na okolice odbytu.
Napieranie główki na krocze powoduje jego napinanie i rozciąganie (adaptację). Jeśli podczas rodzenia główki pojawia się ryzyko pęknięcia krocza, dokonuje się jego nacięcia. Zabieg ten można wykonać po uprzednim znieczuleniu miejscowym, jednak w praktyce nacięcia dokonuje się bez znieczulenia – w szczycie skurczu, kiedy rodząca nie odczuwa związanego z nim bólu. Możliwy jest tzw. poród z ochroną krocza. Wymaga on jednak świadomej współpracy rodzącej z położną i wydłuża czas wypierania dziecka.
Po narodzinach noworodek pozostaje na brzuchu mamy, gdzie jest odpępniany – w przypadku [porodu rodzinnego], często przy udziale ojca. Następnie dziecko jest zabierane do kącika noworodkowego, gdzie jest ważone i mierzone. Tam też jego stan ogólny ocenia lekarz neonatolog.
Po urodzeniu dziecka rozpoczyna się trzeci okres porodu, czyli oczekiwanie na łożysko. Okres ten trwa około 30 minut. W tym czasie, pod wpływem obkurczania się mięśniówki macicy, łożysko oddziela się od jej ściany macicy i jest wydalane na zewnątrz. Ponieważ całkowite wydalenie łożyska jest kluczowe dla zdrowia rodzącej, bezpośrednio po wydaleniu podlega ono ocenie ciągłości tkanek i ilości błon płodowych. W dalszej kolejności, po znieczuleniu miejscowym, ma miejsce kontrola kanału rodnego i szycie krocza.
Po porodzie rozpoczyna się wspomniany już wczesny połóg. Są to dwie godziny, podczas których mama z noworodkiem pozostają w sali porodowej. W tym czasie bacznie obserwuje się stan ogólny i położniczy rodzącej – kontrolowane jest nasilenie krwawienia z dróg rodnych i tempo obkurczania się mięśnia macicy.
Wreszcie matka i jej potomek przenoszeni są do oddziału położniczego. Tu mama przejmuje opiekę nad dzieckiem. Zawsze jednak może otrzymać wskazówki i rady dotyczące pielęgnacji i karmienia piersią.

Zapamiętaj

●  Cechy zbliżającego się porodu to nękające skurcze o charakterze przepowiadającym i odejście podbarwionego brunatno czopa śluzowego.
●  Poród rozpoczyna się w momencie wystąpienia regularnej (z częstotliwością co 10 minut) czynności skurczowej, która nasila się i powoduje rozwieranie szyjki macicy, co można stwierdzić w badaniu ginekologicznym.
●  Odpłyniecie płynu owodniowego, nawet bez wystąpienia skurczów, niesie za sobą konieczność zgłoszenia się do szpitala położniczego.
●  Podczas pierwszego okresu porodu szukaj dogodnych pozycji, bądź aktywna. Koncentruj się na prawidłowym oddychaniu.
●  Nie bój się przeć w drugim okresie porodu – w ten sposób pomagasz sobie i dziecku.
●  Po porodzie dbaj o higienę krocza, często zmieniaj wkładki, i – w miarę możliwości – ruszaj się, gdyż aktywność fizyczna przyspiesza obkurczanie mięśnia macicy i usprawnia wydalanie odchodów poporodowych z jamy macicy.
●  Karm piersią – jest to korzystne nie tylko dla dziecka, ale również dla Ciebie.
●  W każdej sytuacji zachowaj spokój – jeśli czegoś nie wiesz, nie rozumiesz bądź nie umiesz – pytaj o to personel medyczny i proś go o pomoc lub wyjaśnienie!

Aktualizacja: 2017-01-10
mgr Monika Tatarkiewicz-Mastyka, pedagog, położna; Centralny Szpital Kliniczny MSWiA w Warszawie

Komentarze (0)

Dodaj swój komentarz

Żeby dodać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować