Biocenoza pochwy

W przemianie tej czynnie uczestniczą drobnoustroje, jakimi są pałeczki kwasu mlekowego (Lactobacillus acidophilus). Stanowią one podstawową florę środowiska pochwy. Każde wniknięcie z zewnątrz drobnoustrojów w sprzyjających dla nich warunkach jest w stanie wywołać stan zapalny pochwy. Infekcja jest czynnikiem wtórnie zmieniającym pH środowiska pochwy. Staje się ono coraz bardziej zasadowe, co w naturalny sposób sprzyja nasilaniu infekcji. Pierwotna alkalizacja środowiska pochwy, jaka występuje w przypadku masywnego wydzielania zasadowego śluzu, jest czynnikiem stwarzającym sprzyjające warunki środowiskowe dla rozwoju drobnoustrojów chorobotwórczych, a więc powstania infekcji zapalnej. Zdarza się to w razie występowania dużych obszarów nabłonka gruczołowego, śluzotwórczego na tarczy części pochwowej (ektopia szyjki macicy), często potocznie, mylnie określanego mianem „nadżerki”.

Aby ustalić właściwe rozpoznanie, a następnie zastosować prawidłowe leczenie, należy wykonać ocenę mikrobiologiczną wydzieliny pochwowej. Obecnie stosowany jest cztero- lub sześciostopniowy podział obrazów mikrobiologicznych wydzieliny pochwowej.

Prawidłowa ocena mikrobiologiczna powinna ponadto być również poszerzona o ocenę wrażliwości lub oporności wyhodowanych drobnoustrojów na leki. Umożliwia to prawidłowy, tzw. celowany dobór leku, po zastosowaniu którego następuje szybkie ustąpienie infekcji, a przez to także uciążliwości z nią związanych.

Najczęstszymi objawami towarzyszącymi zapaleniu pochwy są: upławy, uczucie świądu, pieczenia, a często nawet odczuwanie uciążliwych „kłuć” w pochwie.

Występująca w warunkach prawidłowych „wilgotność” pochwy jest nieodzowna dla prawidłowego funkcjonowania dolnego odcinka narządu rodnego. Należy natomiast pamiętać, że wzmożona ilość wydzieliny w obrębie pochwy niekoniecznie musi być związana z procesem chorobowym, w tym infekcyjnym. Wzmożona ilość wydzieliny w obrębie pochwy obserwowana jest na przykład w czasie pobudzenia seksualnego, w trakcie innych intensywnych doznań psychicznych oraz zaburzeń neurowegetatywnych, a także (co bardzo istotne) w ciąży. Ta nadmierna ilość wydzieliny może w znacznym stopniu przekraczać normę, stając się wręcz uciążliwą dla kobiety, pomimo niewykazania bakteriologicznych cech infekcji zapalnej.

Najczęstszą przyczyną infekcji bakteryjnej pochwy i sromu jest zakażenie bakteriami beztlenowymi, pierwotniakowe – rzęsistkiem pochwowym, oraz drożdżakami. To ostatnie często występuje u kobiet ciężarnych, u kobiet ze schorzeniami metabolicznymi (zwłaszcza w cukrzycy), a także – co istotne i o czym należy pamiętać – jako powikłanie po stosowaniu antybiotykoterapii.

Należy ponadto pamiętać, że stan zapalny z pełnym obrazem towarzyszących dolegliwości (w tym z upławami), może być wywołany także zakażeniem spowodowanym wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

W przypadku zakażenia bakteryjnego uciążliwością jest obecność upławów o charakterze białej, szarej lub żółtej wydzieliny o cuchnącej woni, praktycznie zawsze w połączeniu z alkalizacją środowiska pochwy. Zakażeniu towarzyszy świąd, natomiast rzadziej występują obrzęki oraz zaczerwienienie.

Zarażenie grzybicze charakteryzuje się białawo-serowatymi upławami, uczuciem swędzenia, pieczenia oraz zaczerwienieniem pochwy i sromu.

Zarażenie rzęsistkiem pochwowym cechuje występowanie upławów koloru szaro-żółto-zielonego, silnego swędzenia, często z towarzyszącym plamistym obrzękiem ścian pochwy.

Upławy mogą być także jednym z wtórnych objawów przewlekłego zapalenia pochwy i sromu na tle zanikowym nabłonka. Dotyczy to kobiet w starszym wieku. Należy wówczas rozważyć wdrożenie oprócz leczenia przeciwbakteryjnego także leczenia hormonalnego.

Szczególną uwagę należy zwrócić na upławy o charakterze wodnisto-krwistej wydzieliny, przypominające „popłuczyny mięsne”. Wydzielina taka często nawet bez współistnienia innych dolegliwości może być istotnym sygnałem zaawansowanego procesu nowotworowego dotyczącego pochwy, szyjki, a zwłaszcza trzonu macicy. Dlatego zaobserwowanie takiego charakteru wydzieliny z dróg rodnych powinno zmusić kobietę do niezwłocznej kontroli i dalszej diagnostyki ginekologicznej.